Opłata za legalizację obiektu budowlanego

Rozpoczęto budowę magazynu bez pozwolenia budowlanego. W związku z legalizacją tej budowy uiszczono opłatę legalizacyjną. Czy ta opłata może stanowić koszt uzyskania przychodów bezpośrednio lub poprzez zwiększenie wartości początkowej wytworzonego środka trwałego i dokonywanie odpisów amortyzacyjnych?

Opłata legalizacyjna nakładana w trybie przepisów prawa budowlanego nie jest kosztem uzyskania przychodów bezpośrednio ani poprzez odpisy amortyzacyjne (nie zwiększa wartości początkowej środka trwałego).

Większość prac budowlanych podlega konieczności uzyskania pozwolenia na budowę lub zgłoszenia budowy. Niedopełnienie tej formalności jest traktowane jako samowola budowlana i może się wiązać z daleko idącymi konsekwencjami (nawet nakazem rozbiórki). Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.) daje jednak możliwość zalegalizowania samowoli budowlanej. Proces legalizacji wymaga uiszczenia opłaty legalizacyjnej.

Opłata legalizacyjna jest nakładana w postępowaniu administracyjnym. Wysokość tej opłaty ustala właściwy organ w drodze postanowienia. Do opłaty legalizacyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kar (art. 49 powołanej ustawy). Wobec tego wydatek z tytułu opłaty legalizacyjnej nie może być ujęty w kosztach podatkowych z uwagi na treść art. 23 ust. 1 pkt 15 updof i art. 16 ust. 1 pkt 18 updop. Na podstawie tych przepisów, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar.

Pytanie dotyczy także możliwości powiększenia wartości początkowej wytworzonego środka trwałego. Wartość początkową wytwarzanego we własnym zakresie środka trwałego stanowi koszt wytworzenia, ustalany zgodnie z regulacjami zawartymi w art. 22g ust. 4 i 5 updof oraz art. 16g ust. 4 i 5 updop. Z przepisów tych wynika, że do kosztu wytworzenia środka trwałego nie zalicza się m.in. pozostałych kosztów operacyjnych. Definicja tych kosztów znajduje się w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.). Wynika z niej, że pozostałe koszty operacyjne to koszty pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty związane m.in. z odszkodowaniami i karami. Wobec tego opłata legalizacyjna (traktowana jest jako kara w świetle przepisów prawa budowlanego) na potrzeby rachunkowe stanowi pozostałe koszty operacyjne. W konsekwencji nie może powiększać wartości początkowej środka trwałego.

Zatem omawiana opłata nie stanowi kosztu uzyskania przychodów bezpośrednio, nie może też powiększać wartości początkowej wytworzonego środka trwałego i stać się kosztem podatkowym poprzez odpisy amortyzacyjne. Takie stanowisko prezentują również organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 6 maja 2010 r., nr IBPBI/1/415-209/10/ZK stwierdził: "(...) opłata legalizacyjna ma charakter kary nałożonej w postępowaniu administracyjnym, która zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 15 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Zatem nie może również stanowić elementu kosztu wytworzenia środka trwałego, tj. powiększać jego wartości początkowej zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ww. ustawy (...)".