Umorzone odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań kontrahentom

Podatnik prowadzi działalność handlową. Zdarza się, że kontrahenci obciążają go odsetkami za opóźnienia w zapłacie zobowiązań, które jednak umarzają po uregulowaniu zobowiązania. Czy wartość umorzonych odsetek podatnik musi wykazywać jako przychód z działalności gospodarczej?

Nie, uzyskanie przez podatnika zwolnienia z obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę naliczonych przez wierzyciela, jest obojętne podatkowo.

Wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Wynika tak z art. 481 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego. Regulacje szczególne dotyczące odsetek za opóźnienia w zapłacie należności zawiera natomiast ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. 403 ze zm.).

Dłużnik jest obciążany odsetkami za zwłokę w zapłacie należności na podstawie wystawionej przez wierzyciela noty księgowej, inaczej zwanej notą obciążeniową lub odsetkową. Przy czym wierzyciel, z reguły po otrzymaniu zaległych należności, może umorzyć naliczone dłużnikowi odsetki. Zwolnienie z długu, jak wskazuje art. 508 K.c., następuje za zgodą dłużnika i powoduje wygaśnięcie zobowiązania odsetkowego.

W przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidziano szczególny tryb opodatkowania odsetek od należności i zobowiązań. Z regulacji odpowiednio art. 14 ust. 3 pkt 2 i art. 23 ust. 1 pkt 32 updof wynika, że:

• kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym od udzielonych pożyczek, nie zalicza się do przychodów z działalności gospodarczej,
   
• naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Z regulacji tych wynika, że odsetki są zaliczane do przychodów i odpowiednio do kosztów uzyskania przychodów dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty. Należy stąd wnosić, że w razie umorzenia przez wierzyciela odsetek za opóźnienie w zapłacie należności, u dłużnika nie powstaje przychód z działalności gospodarczej z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia. Stanowisko to potwierdzają organy podatkowe (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 23 grudnia 2015 r., nr IBPB-1-1/4510-148/15/SG wydaną wprawdzie na gruncie przepisów ustawy o CIT, ale która w zakresie określenia momentu powstania przychodu i kosztu z tytułu odsetek zawiera uregulowania analogiczne jak ustawa o PIT).

Tym samym w analizowanej sprawie, u podatnika wartość umorzonych przez wierzycieli odsetek za zwłokę w spłacie zobowiązań, nie będzie stanowić przychodu z działalności gospodarczej.