Wytworzenie środka trwałego

Jestem właścicielem zakładu produkcyjnego. W ramach tej działalności przez wiele lat budowałem budynek gospodarczy. Obecnie budowa jest skończona i w najbliższych tygodniach zamierzam oddać go do używania. Niestety, nie mam wszystkich dowodów (faktur, rachunków) potwierdzających poniesione wydatki. Czy mogę ustalić wartość początkową budynku w drodze wyceny biegłego?

W tym przypadku nie ma możliwości ustalenia wartości początkowej środka trwałego w oparciu o wycenę biegłego.

Gdy podatnik wytworzy środek trwały we własnym zakresie (np. wybuduje budynek użytkowy), wówczas, co do zasady, wartością początkową tego składnika majątku będzie koszt wytworzenia (art. 22g ust. 1 pkt 2 updof). Za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środka trwałego:

• rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
   
• kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi i 
   
• inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonego środka trwałego.

Do kosztu wytworzenia nie zalicza się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. Wynika tak z art. 22g ust. 4 updof. Koszt wytworzenia środka trwałego koryguje się o różnice kursowe, naliczone do dnia przekazania go do używania, co wynika z postanowień art. 22g ust. 5 updof. Ponadto wartość początkową składników majątku wymagających montażu, powiększa się o wydatki z nim związane (art. 22g ust. 6 updof).

Jeżeli podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia, to wartość początkową środka trwałego ustala biegły powołany przez podatnika, w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych środka trwałego tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz z uwzględnieniem stanu i stopnia jego zużycia (art. 22g ust. 9 updof).

Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 31 marca 2015 r., nr IBPBI/1/415-1574/14/ZK: "(...) niemożność ustalenia kosztu wytworzenia środka trwałego musi być spowodowana sytuacją szczególną, wyjątkową, np. gdy podatnik dla celów prywatnych, a zwłaszcza mieszkaniowych wytworzył dany składnik majątku, a następnie pragnie wykorzystywać go dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej, ujmując w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zasady wyrażonej w art. 22g ust. 9 przedmiotowej ustawy (updof - przyp. autora), nie można stosować do składników majątku, które zostały wytworzone z zamiarem wykorzystywania ich na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej lub w okresie jej prowadzenia. W takim przypadku ponoszone koszty wytworzenia środka trwałego powinny być ewidencjonowane z uwzględnieniem wymogów określonych w (...) art. 22g ust. 1 pkt 2 i ust. 4 tej ustawy. W opinii tut. Organu dotyczy to w szczególności sytuacji wytworzenia budynku niemieszkalnego, a więc budynku ze swej istoty nieprzeznaczonego na cele mieszkalne podatnika, czy też w sytuacji, w której nabyty składnik majątku (np. budynek mieszkalny) wymaga dostosowania go do potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Niemożność ustalenia wydatków na wytworzenie składników majątku musi jednakże wynikać z obiektywnych przesłanek, a nie być wynikiem świadomego działania, bądź zaniedbań podatnika".

W opisanej sytuacji środek trwały został wytworzony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Podatnik powinien był więc gromadzić dowody poniesienia wydatków związanych z wytwarzaniem środka trwałego. W konsekwencji ustalenie jego wartości początkowej w oparciu o wycenę biegłego rzeczoznawcy nie jest możliwe. Podatnik może za wartość początkową przyjąć tylko udokumentowane wydatki na zakup usług obcych, materiałów czy innych kosztów zaliczanych do wartości wytworzonego środka trwałego (może wystąpić o duplikaty dokumentów). Do wartości początkowej nie może wliczyć wartości pracy własnej.