Ulga dla rodzin wielodzietnych u podatnika opłacającego alimenty

Podatnik zamierza złożyć pracodawcy oświadczenie, że spełnia warunki do korzystania z preferencji dla osób wychowujących czworo dzieci. Dzieci te są małoletnie (najstarsze ma 17 lat). W stosunku do wszystkich dzieci przysługują mu prawa rodzicielskie, ale tylko jedno dziecko z nim zamieszkuje. Na pozostałe dzieci (z poprzednich związków) płaci alimenty. Czy podatnik jest uprawniony do ulgi?

Podatnik jako rodzic czworga małoletnich dzieci, wobec których ma prawa rodzicielskie, będzie uprawniony do ulgi dla rodzin wielodzietnych, pod warunkiem, że wykonuje władzę rodzicielską w stosunku do wszystkich swoich dzieci, w tym trojga, które z nim nie zamieszkują i na które płaci alimenty.

Ulgę dla rodzin wielodzietnych reguluje art. 21 ust. 1 pkt 153 updof. Jej adresatami są podatnicy będący rodzicami, opiekunami prawnymi lub rodzicami zastępczymi co najmniej czworga dzieci małoletnich lub pełnoletnich, o których mowa w art. 6 ust. 4c updof, z uwzględnieniem art. 6 ust. 4e i 8 updof. Przy czym w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci, ulga przysługuje, gdy podatnik wobec takich dzieci wykonuje ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawuje funkcję rodziny zastępczej.

Istotą omawianej preferencji jest zwolnienie od podatku dochodowego przychodów osiąganych przez uprawnionych podatników, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł. Przy czym zwolnienie dotyczy wyłącznie przychodów:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 updof,
• z działalności gospodarczej opodatkowanych według skali podatkowej, podatkiem liniowym, stawką 5% (tzw. ulga IP Box) lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz
• z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W kontekście stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu należy zwrócić uwagę, że zamieszkiwanie z dzieckiem małoletnim jest warunkiem koniecznym nabycia prawa do ulgi dla rodzin wielodzietnych przez opiekunów prawnych. Natomiast nabycie prawa do ulgi przez rodziców dzieci małoletnich, nie zależy od ich wspólnego zamieszkiwania, lecz faktycznego wykonywania władzy rodzicielskiej. Przez wykonywanie władzy rodzicielskiej rozumie się z kolei sprawowanie faktycznej pieczy nad małoletnim dzieckiem w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój, a w szczególności podejmowanie przez rodzica (rodziców) obowiązków w zakresie zaspokojenia potrzeb fizycznych, edukacyjnych i duchowych dziecka (por. wyrok NSA z 6 kwietnia 2018 r., sygn. akt II FSK 851/16).

Odnosząc się zatem do sytuacji podatnika, należy stwierdzić, że jeżeli ma on czworo dzieci małoletnich, wobec których przysługują mu prawa rodzicielskie, to będzie uprawniony do korzystania z ulgi dla rodzin wielodzietnych, bez względu na fakt, że wspólnie zamieszkuje tylko z jednym dzieckiem. Istotne jest jednak, aby wobec pozostałych trojga dzieci podatnik nie tylko realizował obowiązek alimentacyjny, ale również faktycznie wykonywał władzę rodzicielską. Przejawem wykonywania władzy rodzicielskiej będzie utrzymywanie stałego kontaktu z dziećmi, wspólne spędzanie czasu wolnego, zapewnianie dziecku wsparcia psychicznego i materialnego w różnych sferach (w tym duchowej, edukacyjnej, zdrowotnej).

O ile zatem podatnik realizuje władzę rodzicielską wobec wszystkich czworga dzieci małoletnich, to może złożyć pracodawcy na piśmie oświadczenie (pod odpowiedzialnością karną za złożenie fałszywego oświadczenia), że przysługuje mu ulga dla rodzin wielodzietnych. Na tej podstawie pracodawca, pełniący funkcję płatnika, będzie mógł zaprzestać pobierania zaliczek na podatek od przychodów podatnika ze stosunku pracy, co powinno nastąpić najpóźniej od następnego miesiąca po złożeniu oświadczenia. Tak wynika z art. 31a ust. 5 i 8 updof.