Regulacje wyłączające z kosztów uzyskania przychodów transakcje gotówkowe

Naruszenie reguł wynikających z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ma swoje skutki na gruncie obu ustaw o podatku dochodowym (PIT i CIT).

Zgodnie bowiem art. 15d ust. 1 ustawy o PDOP oraz odpowiednio art. 22p ust. 1 ustawy o PDOF (obowiązujących od 1 stycznia 2017 r.), podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł (określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

UWAGA! Ustawą z dnia 6 marca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej (Dz. U. poz. 650) znowelizowano m.in. ustawy o podatku dochodowym (PIT i CIT). Zmiany dokonane w art. 22p ustawy o PDOF oraz art. 15d ustawy o PDOP polegają na "zastąpieniu" obecnego art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej na art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców (z uwagi na uchylenie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Wskazane przepisy ustaw o podatku dochodowym wyłączające z kosztów uzyskania przychodów transakcje gotówkowe w ww. zakresie nie uległy zmianie. Zatem ilekroć w dalszej części tego dodatku w przepisach PIT i CIT będzie mowa o transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, należy przez to rozumieć:

• art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - do 29 kwietnia 2018 r., tj. do ostatniego dnia obowiązywania tej ustawy,
   
• art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców - od 30 kwietnia 2018 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Jeżeli płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł zostanie dokonana - z pominięciem rachunku płatniczego - już po zaliczeniu kosztu do kosztów uzyskania przychodów, wówczas w miesiącu, w którym płatność zostanie dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnik powinien zmniejszyć koszty uzyskania przychodów. W przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - powinien zwiększyć przychody podatkowe.

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio w przypadku:

• nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych (w przypadku podatników CIT i PIT),
   
• dokonania płatności po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym (w przypadku podatników PIT) albo w ustawie o podatku tonażowym (w przypadku podatników PIT i CIT), z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów powinno nastąpić w rozliczeniu za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania,
   
• dokonania płatności po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej, z tym że zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów powinno nastąpić w rozliczeniu za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności (u podatników PIT).

Przepisy ustaw o podatku dochodowym, wprowadzone mocą ustawy zmieniającej, tj. ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. poz. 780), mają zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r. Reguły tej nie stosuje się jednak:

• do płatności dotyczących transakcji zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli wartość transakcji nie przekraczała limitu 15.000 euro, a także
   
• do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.