Zmiany w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zakłada ona m.in. zmiany dotyczące pracodawców osób niepełnosprawnych w zakresie oceny ciągłości orzeczeń oraz zasad udzielania informacji o obniżeniu wpłat na PFRON z tytułu dokonanego zakupu wyrobu czy nabytej usługi. Ponadto reguluje kwestie terminu opłacenia składek ZUS w przypadku ubiegania się o ich refundację. Większość zmian ma zacząć obowiązywać od 1 lutego 2018 r. Na dzień oddania dodatku do druku nowelizacja nie została uchwalona.

Ciągłość orzeczeń

Zasadą jest, że osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.

Jeśli zaś chodzi o sposób postępowania w przypadku wygaśnięcia orzeczenia i przedstawienia pracodawcy kolejnego, to pracownika wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia. Postąpić tak można, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Natomiast bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych również w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia. Wówczas z treści tego orzeczenia musi wynikać, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna.

Nowelizacja zakłada ciągłość w zatrudnieniu, tylko gdy z nowego orzeczenia wynikać będzie, że w okresie przerwy osoba ta była niepełnosprawna i wyłącznie w przypadku, gdy nowe orzeczenie zostanie przedstawione pracodawcy nie później niż po dniu obowiązywania poprzedniego. Gdy natomiast pracownik otrzyma orzeczenie później lub przedstawi je w późniejszym terminie, pracodawca będzie mógł uwzględnić go jako niepełnosprawnego w okresie trzech miesięcy poprzedzających. Takie zdarzenie może mieć miejsce, gdy pracownik otrzyma orzeczenie np. wskutek procedury odwoławczej. Ma to na celu w szczególności ograniczenie kosztów, jakie obecnie ponoszą pracodawcy w sytuacji konieczności wstecznego zaliczenia pracownika do niepełnosprawnych w wyniku procedury odwoławczej. Chodzi tu np. o konieczność wypłacenia takiej osobie dodatku za przepracowane nadgodziny.

Obniżanie wpłat

Projekt nowelizacji przewiduje również zwiększenie z 30% do 50% wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych ze znacznym stopniem lub ze schorzeniem specjalnym (np. epilepsją) występującym w stopniu umiarkowanym w strukturze zatrudnienia sprzedającego uprawnionego do wystawiania informacji o obniżeniu wpłat na PFRON.

Dotychczas podmioty wystawiające informację o przysługującym obniżeniu wpłat na PFRON uskarżały się na uciążliwość obowiązku ich wystawiania każdemu kontrahentowi, bez względu na to, czy chciał taki dokument uzyskać czy nie. Projektowane przepisy zakładają konieczność wydania takiego dokumentu po otrzymaniu od nabywcy oświadczenia o zamiarze korzystania z prawa do obniżenia wpłaty. Kwota obniżenia nie będzie mogła być wyższa niż 50% kwoty należności za zakup, określonej na fakturze, pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług.

Dodatkowo sprzedający będzie miał obowiązek poinformowania nabywcy o zasadach nabywania i korzystania z obniżenia wpłat na PFRON oraz o możliwości złożenia przez nabywcę oświadczenia o zamiarze korzystania z ulg. Informacja ta będzie mogła być przekazana nabywcy lub udostępniona. Obowiązek ten sprzedający będzie zobowiązany wykonać nie później niż w dniu terminowej zapłaty przez nabywcę za zakup mający uprawniać do ulg.

Refundacja składek ZUS

Obecnie PFRON refunduje osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota określona w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778), pod warunkiem opłacenia tych składek w całości przed dniem złożenia wniosku. Refundacja nie przysługuje, jeżeli składki zostały opłacone z uchybieniem terminów określonych w art. 47 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przekraczającym 14 dni.

Projektowane zmiany zakładają możliwość wnioskowania o refundację składek już w dniu ich opłacenia. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu: "Zmiana ma na celu umożliwienie osobom niepełnosprawnym opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne i wysłanie wniosku w jednym dniu. Postulaty zmian w tym kierunku były zgłaszane przez osoby niepełnosprawne i organizacje pozarządowe".