Planowane zmiany w zakresie kas fiskalnych

Na temat zmian w ustawie o VAT, jakie mają zostać wprowadzone w zakresie kas fiskalnych, pisaliśmy ogólnie w BI nr 28 z 1 października 2017 r. Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo o miarach wprowadza rozwiązania umożliwiające stosowanie do ewidencji sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, kas rejestrujących (dalej: kas online) przesyłających dane do centralnego systemu informatycznego prowadzonego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej zwanego Centralnym Repozytorium Kas.

W niniejszym artykule omawiamy szczegółowo planowane zmiany w zakresie kas fiskalnych - na podstawie "nowego" projektu ustawy zmieniającej (z 11 grudnia 2017 r.).

Przesyłanie danych do Centralnego Repozytorium Kas

Kasy online mają umożliwiać zautomatyzowane i bezpośrednie przesyłanie danych do Centralnego Repozytorium Kas, tj. informacji o każdej transakcji zaewidencjonowanej w kasie rejestrującej, ze szczegółami pozwalającymi na ustalenie wysokości sprzedaży i kwot podatku należnego, stawki VAT, rodzaju towaru/usługi, a także czasu i miejsca instalacji kasy. Przesyłane informacje mają być jednak w pełni anonimowe pod kątem danych nabywcy. W praktyce przesyłane dane mają stanowić elektroniczny obraz paragonów, na których nie będą podawane żadne informacje dotyczące konsumenta, oprócz NIP nabywcy (w przypadku, gdy nabywca poda go w trakcie dokonywania transakcji). Przesyłanie danych z kas online odbywałoby się w sposób ciągły i zautomatyzowany (kasa online byłaby fiskalizowana w momencie jej połączenia z Centralnym Repozytorium Kas i następnie miałaby, z określoną częstotliwością, wysyłać informacje o dokonanych transakcjach). W uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej podkreślany jest fakt, że otrzymywanie i gromadzenie danych z kas online ma stanowić niezmiernie ważny mechanizm do przeciwdziałania zjawisku szarej strefy. Dane o sprzedaży mają bowiem wpływać praktycznie w czasie rzeczywistym - mają one zawierać znacznik czasowy, co ma umożliwić dokonywanie szczegółowych analiz zmierzających do ustalenia prawdopodobieństwa, że dany podatnik nie ewidencjonuje swojej sprzedaży w kasie rejestrującej lub ewidencjonuje tylko część sprzedaży.

Stopniowa wymiana kas

Projekt ustawy zmieniającej dopuszcza stosowanie do prowadzenia ewidencji sprzedaży kas rejestrujących dotychczas używanych przez podatników, tj.: kas z papierowym zapisem kopii oraz kas z elektronicznym zapisem kopii. Przy czym kasy te mają być stopniowo wycofywane z rynku, jako rozwiązania, które nie spełniają wymogów nowego systemu kas. Wycofywanie to ma odbywać się w sposób ewolucyjny, zróżnicowany, w zależności od rodzaju kasy. Planuje się bowiem, że kasy z papierowym zapisem kopii nie będą mogły mieć wymienianej pamięci fiskalnej i przez to podatnik stosujący kasę rejestrującą z papierowym zapisem kopii, po zapełnieniu pamięci fiskalnej, będzie musiał nabyć nową kasę - z zapisem elektronicznym lub kasę online. Ograniczenie to spowodowane jest tym, że przestarzała technologia używana w kasach z papierową kopią praktycznie uniemożliwia skuteczną kontrolę rozliczeń podatkowych (kontrola musi być bowiem prowadzona w oparciu o papierowe wydruki kopii paragonów i przez to jest długotrwała i mało efektywna). Ponadto, projekt ustawy zmieniającej zakłada skrócenie terminu ważności potwierdzeń dla kas z papierowym zapisem kopii - do dnia 31 grudnia 2018 r., a dla kas z elektronicznym zapisem kopii - do dnia 31 grudnia 2022 r. Działania te mają spowodować systematyczne, rozciągnięte w czasie zastąpienie najstarszych, przestarzałych technologicznie kas rejestrujących, kasami nowymi.

Projekt nie przewiduje także obowiązku wymiany kas rejestrujących na kasy online, poza wyjątkami dotyczącymi określonych branż. Bezwzględnym obowiązkiem stosowania do ewidencji sprzedaży kas rejestrujących spełniających nowe funkcje (kas online) zostaną w pierwszej kolejności objęci podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie branż szczególnie narażonych na nieprawidłowości w zakresie ewidencjonowania sprzedaży, tj.:

• świadczący usługi naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania) oraz w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów - od 1 stycznia 2019 r.,
   
• dokonujący dostawy benzyny silnikowej, oleju napędowego, gazu przeznaczonego do napędu silników spalinowych - od 1 stycznia 2019 r.,
   
• świadczący usługi związane z wyżywieniem wyłącznie świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz w zakresie krótkotrwałego zakwaterowania - od 1 lipca 2019 r.,
   
• świadczący usługi fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne, budowlane, w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, prawnicze, oraz związane z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej (wyłącznie w zakresie wstępu) - od 1 stycznia 2020 r.

W projekcie wskazuje się, że obowiązek wymiany kas na kasy online będzie dotyczył tylko tych kas, przy zastosowaniu których prowadzona jest ewidencja sprzedaży czynności wskazanych powyżej. Jeżeli zatem podatnik w ramach szeroko prowadzonej działalności gospodarczej posiada kilka kas rejestrujących, ale tylko na dwóch z nich prowadzona jest ewidencja dostawy towarów lub świadczenia usług wymienionych wyżej, to obowiązek wymiany kas na kasy online będzie dotyczył tylko tych dwóch kas rejestrujących. Jednocześnie zaproponowano, że jeśli podatnicy ci zaprzestaną użytkowania dotychczas stosowanych kas rejestrujących (z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii), nie będą zobligowani do zwrotu kwot wydatkowanych na ich zakup.

Zatem w projekcie z 11 grudnia 2017 r. rozszerzono grono podatników zobowiązanych do szybszego wprowadzenia kas online - w stosunku do wskazanych w projekcie z 18 września 2017 r. - o podatników świadczących usługi w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, prawnicze. Ponadto inaczej zdefiniowano (doprecyzowano) zakres usług motoryzacyjnych, wulkanizacyjnych, gastronomicznych i usług fitness.

Pozostałe zmiany

W projekcie ustawy zmieniającej przewidziano ponadto inne zmiany:

• Brak zasięgu sieci komórkowej - rozwiązania zastępcze

Mając na uwadze problemy związane z brakiem zasięgu sieci komórkowych czy brakiem operatorów świadczących na danym obszarze kraju usługi w zakresie zapewnienia dostępu do sieci telekomunikacyjnej, projekt zakłada, że gdyby podatnik:

• czasowo nie miał możliwości uzyskać poprzez sieć telekomunikacyjną połączenia kasy rejestrującej z Centralnym Repozytorium Kas - wówczas miałby obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży i zapewnić to połączenie niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn,
   
• trwale nie miał możliwości uzyskać poprzez sieć telekomunikacyjną połączenia kasy rejestrującej z Centralnym Repozytorium Kas - wówczas, za zgodą naczelnika urzędu skarbowego, musiałby przesyłać dane z kasy fiskalnej do Centralnego Repozytorium Kas w ustalonych odstępach czasowych.

• Możliwość stosowania kas rejestrujących używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, itp.

Zgodnie z projektem ustawy zmieniającej, kasy oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub umów o podobnym charakterze na dzień ich nabycia (dokonania zakupu) przez wynajmującego (wydzierżawiającego, leasingodawcę itp.) musiałyby posiadać ważne potwierdzenie Prezesa Głównego Urzędu Miar. Ponadto uregulowano, że wynajmowane mogłyby być tylko kasy online (wynajmem nie byłyby zatem objęte kasy z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii).

• Ulga na zakup kas online

Zgodnie z projektem, prawo do uzyskania ulgi na zakup kasy rejestrującej przysługiwałoby podatnikom, u których powstał obowiązek prowadzenia ewidencji i którzy rozpoczęli prowadzenie ewidencji w obowiązujących terminach oraz w związku z tym zakupili kasy online nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji. Podatnicy ci mogliby odliczyć od podatku należnego kwotę wydatkowaną na zakup każdej z tych kas nabytych w związku z powstaniem obowiązku i rozpoczęciem prowadzenia ewidencji w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 1.000 zł.

Ponadto, z ww. ulgi na zakup kas online mogliby również korzystać podatnicy, którzy dotychczas nie stosowali kas rejestrujących i dobrowolnie rozpoczęliby prowadzenie ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas online oraz podatnicy zobowiązani do wymiany kas rejestrujących, tj. prowadzący działalność gospodarczą w zakresie ww. branż szczególnie narażonych na nieprawidłowości w ewidencjonowaniu sprzedaży.

W związku z powyższym, ulga na zakup kas rejestrujących nie przysługiwałaby podatnikom rozpoczynających prowadzenie ewidencji przy zastosowaniu innych rodzajów kas rejestrujących niż online (kasy z papierowym oraz z elektronicznym zapisem kopii nie zostały objęte dofinansowaniem). Natomiast z przepisów przejściowych wynika, że podatnikom tym przysługiwałaby ulga na obecnie obowiązujących zasadach (w wysokości 90% jej ceny zakupu bez podatku, nie więcej jednak niż 700 zł) - gdyby nabyli kasy rejestrujące z papierowym lub z elektronicznym zapisem kopii przed wejściem w życie niniejszej ustawy zmieniającej.

• Zmiana warunków zwrotu odliczonej (zwróconej) kwoty z tytułu zakupu kas

Zgodnie z proponowaną zmianą, podatnicy musieliby dokonać zwrotu ulgi, gdyby w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia prowadzenia ewidencji sprzedaży zakończyli prowadzenie działalności gospodarczej lub nie poddali w obowiązujących terminach obowiązkowemu przeglądowi technicznemu kas przez właściwy serwis, a także w przypadku naruszenia warunków związanych z odliczeniem (zwrotem) ulgi.

Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu, zmiana ta ma charakter doprecyzowujący, gdyż obowiązujące obecnie sformułowania "zaprzestania używania kasy" lub "niedokonania zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego" budzą wiele wątpliwości interpretacyjnych.

• Kara za brak obowiązkowego przeglądu technicznego kas

Zaproponowano wprowadzenie przepisu mającego działanie prewencyjne, tj. wprowadzenie kary pieniężnej w wysokości 500 zł w przypadku, gdy podatnik nie podda w obowiązującym terminie kasy rejestrującej obowiązkowemu przeglądowi technicznemu przez właściwy serwis. Wypełnienie tego obowiązku miałoby być weryfikowane na podstawie wpisu wyniku przeglądu technicznego w książce kasy i zarejestrowania tego zdarzenia w rejestrze zdarzeń w Centralnym Repozytorium Kas, a w przypadku kas z papierowym lub z elektronicznym zapisem kopii - tylko na podstawie wpisu wyniku przeglądu technicznego w książce kasy.

Zgodnie z projektem, ustawa zmieniająca miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Zaznaczamy jednak, że na dzień oddania niniejszego dodatku do druku projekt ten jest nadal na etapie opiniowania.