Opinia rzecznika generalnego TSUE

Rzecznik generalny TSUE wydał w dniu 7 września 2017 r. opinię w tej sprawie, która nie jest wprawdzie wiążąca dla Trybunału, ale sędziowie bardzo często kierują się wskazówkami zawartymi w takich opiniach.

Warto więc zapoznać się z analizą i wnioskami, które rzecznik wyraził w opinii do wniosku złożonego przez NSA, gdyż może się okazać, że ograniczony dotąd krąg sprzedawców uprawionych do zwrotu VAT, ulegnie znacznemu rozszerzeniu.

Rzecznik generalny zwrócił przede wszystkim uwagę na to, że z samego brzmienia art. 146 ust. 1 lit. b) i art. 147 dyrektywy w sprawie VAT wynika, że dla celów zastosowania zwolnienia w wywozie, w dyrektywie tej nie przewidziano warunku, by podatnik był zobowiązany do osiągnięcia określonego pułapu obrotów w poprzednim roku podatkowym ani by zawarł umowę z podmiotem uprawnionym do zwrotu VAT.

Zgodnie z art. 146 ust. 1 lit. b) dyrektywy w sprawie VAT, państwa członkowskie zwalniają dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych poza terytorium Wspólnoty przez nabywcę lub na rzecz nabywcy niemającego siedziby na terytorium danego państwa, z wyłączeniem towarów transportowanych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia w paliwo i ogólnego zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz samolotów turystycznych lub wszelkich innych środków transportu służących do celów prywatnych.

Natomiast w myśl art. 147 ww. dyrektywy, w przypadku gdy dostawa towarów, o której mowa w art. 146 ust. 1 lit. b), dotyczy towarów przewożonych w bagażu osobistym podróżnych, zwolnienie to ma zastosowanie wyłącznie po spełnieniu następujących warunków:

a) podróżny nie ma miejsca zamieszkania na terytorium Wspólnoty;

b) towary zostaną przetransportowane poza terytorium Wspólnoty przed końcem trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostawa została dokonana;

c) całkowita wartość dostawy, z VAT, przekracza kwotę 175 EUR lub równowartość tej kwoty w walucie krajowej ustalaną raz w roku przy zastosowaniu kursu wymiany obowiązującego w pierwszym dniu roboczym października ze skutkiem od 1 stycznia roku następnego.

Państwa członkowskie mogą jednakże zwolnić dostawę, której całkowita wartość jest niższa od kwoty przewidzianej w akapicie pierwszym lit. c).

Zatem z literalnej interpretacji tych przepisów wynika, że krajowe przepisy należałoby uznać za niezgodne z dyrektywą, ponieważ warunki zwolnienia zostały określone w sposób wyczerpujący, co oznacza, że państwa członkowskie posiadają w tej dziedzinie jedynie niewielki zakres swobody.

Jednak normy zawarte w art. 131 i 273 dyrektywy w sprawie VAT łagodzą tę interpretację, ponieważ przewidują, że zwolnienia mają zastosowanie na warunkach określanych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia prawidłowego i prostego stosowania zwolnień, a także aby zapobiec oszustwom podatkowym, unikaniu opodatkowania i nadużyciom.

Zdaniem rzecznika TSUE zasada neutralności podatkowej wymaga, aby zwolnienie z VAT było przyznawane, gdy zostały spełnione wymogi materialne, nawet jeżeli niektóre wymogi formalne zostały pominięte przez podatnika. Tymczasem dwa alternatywne warunki ustanowione w polskich przepisach (pułap obrotów lub zawarcie umowy z uprawnionym podmiotem), mają charakter formalny. Zatem ich niewypełnienie nie podważa prawa sprzedawcy do zwolnienia transakcji z opodatkowania.

Rzecznik generalny wyjaśnił, że w sytuacji gdy administracja posiada informacje niezbędne do ustalenia, że zostały spełnione wymogi materialne, i brak jest podejrzeń organu podatkowego co do popełnienia przez podatnika umyślnego oszustwa, to administracja ta nie może nakładać dodatkowych warunków, które mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie prawa do zwolnienia z VAT. W związku z tym odmowa przyznania możliwości skorzystania ze zwolnienia nie może się wynikać wyłącznie z faktu, że nie zostały spełnione dodatkowe warunki formalne ustanowione w przepisach krajowych przyjętych w zastosowaniu przepisów art. 131 i 273 dyrektywy w sprawie VAT.

Biorąc powyższe pod uwagę Rzecznik generalny TSUE zaproponował, aby na przedstawione przez NSA pytanie prejudycjalne odpowiedzieć tak jak poniżej: