Faktury wystawione przez podmiot niezarejestrowany

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 kwietnia 2017 r., nr 3063-ILPP1-2.4512.2.2017.2.AW)

"(...) Z opisu sprawy wynika, że Spółka (czynny podatnik podatku VAT) prowadzi opodatkowaną działalność deweloperską (...). Spółka swoje przedsięwzięcie realizuje przy pomocy podwykonawców, z którymi podpisuje umowy i zlecenia o realizację usług budowlanych. W umowach z podmiotami widnieje zapis, że podwykonawca za wykonane usługi budowlane wystawi fakturę powiększoną o obowiązujący podatek VAT.

Spółka dokonywała zakupu usług budowlanych w okresie od dnia 17 grudnia 2015 r. do dnia 25 sierpnia 2016 r. od podmiotu niebędącego czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Z wykonawcą została zawarta umowa o roboty budowlane w dniu 2 listopada 2015 r. (...). Przedmiotowe nabycie usług zostało udokumentowane fakturami VAT wystawionymi przez kontrahenta (...). (...)

W miesiącu listopadzie 2016 r., Spółka w ramach kontroli podatkowej, w zakresie weryfikacji rozliczenia z tytułu podatku od towarów i usług za miesiąc sierpień 2016 r., związanej z zadeklarowanym zwrotem podatku naliczonego za okres 08/2016, dowiedziała się, że podwykonawca nie dokonał niezbędnej rejestracji dla celów podatku VAT, a z dniem 18 października 2016 r. został wykreślony z regonu i rejestru Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. (...)

Wszystkie usługi udokumentowane (...) fakturami zostały faktycznie wykonane i potwierdzone protokołami odbioru wykonanych robót, podpisane przez wykonawcę i kierownika budowy. Za wykonane usługi należności zostały uregulowane przelewami bankowymi na wskazany na fakturze rachunek bankowy. (...)

Na tle powyższego opisu sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT. (...)

Wskazać należy, że działalność gospodarcza powinna być podejmowana i wykonywana przez przedsiębiorcę w sposób zawodowy, a pojęcie zawodowości, czyli profesjonalizmu wiąże się z należytą starannością. Na osobach prowadzących zawodowo działalność gospodarczą ciąży obowiązek wykazywania szczególnej staranności w doborze kontrahentów, a także sprawdzenia, czy dostarczają towar, wykonują usługę zgodnie z prawem. Wspomnieć należy, że choć żaden przepis nie nakłada na podatnika obowiązku sprawdzania swoich kontrahentów, to jednakże w interesie osób prowadzących działalność gospodarczą leży podjęcie działań, które wyeliminowałyby ryzyko współpracy z nierzetelnymi podmiotami, ponieważ to podatnik ponosi negatywne konsekwencje odliczenia podatku naliczonego z faktury nieodzwierciedlającej rzeczywistej transakcji, tzn. nie chodzi wyłącznie o przedmiot dostawy bądź wyświadczoną usługę, ale również o podmiot transakcji. (...)

Należy również wskazać, że możliwość zawarcia transakcji z podmiotem uczestniczącym w oszustwie podatkowym, to także element ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, z którym obecnie muszą liczyć się przedsiębiorcy. (...)

Przechodząc na grunt analizowanej sprawy należy wskazać, że Wnioskodawca nawiązując współpracę z podwykonawcą poprzez zawarcie umowy o roboty budowlane nie poczynił żadnych kroków mających na celu sprawdzenie ww. podmiotu, z którym nawiązał współpracę. Zaznaczyć należy, że Wnioskodawca przy wykazaniu minimum należytej staranności, w celu weryfikacji rzetelności kontrahenta, mógł się posłużyć Centralną Ewidencją i Informacją o Działalności Gospodarczej (CEIDG) bądź wystąpić z wnioskiem do Naczelnika Urzędu Skarbowego celem potwierdzenia wiarygodności podmiotu. Bez znaczenia pozostaje fakt wystąpienia przez Wnioskodawcę w dniu 22 listopada 2016 r. do Naczelnika Urzędu Skarbowego w celu potwierdzenia statusu podatnika podatku od towarów i usług podwykonawcy.

Powyższe dowodzi, że Wnioskodawca na moment nawiązania współpracy z ww. kontrahentem nie podjął żadnych działań celem jego sprawdzenia, w tym czy działania podmiotu nie zmierzają do oszustw podatkowych i uchylenia się od opodatkowania. Sam bowiem zapis w umowie, że podwykonawca za wykonane usługi budowlane wystawi fakturę powiększoną o obowiązujący podatek VAT, nie stanowi o podjęciu przez Wnioskodawcę niezbędnych działań.

Prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym i fundamentalnym prawem podatnika, wynikającym z konstrukcji podatku od towarów i usług jako podatku od wartości dodanej. (...) Sama faktura nie tworzy prawa do odliczenia podatku w niej wykazanego. Prawo do odliczenia przysługuje zatem wówczas, gdy podatek naliczony związany jest z faktycznie dokonanymi czynnościami opodatkowanymi. (...)

Zatem sam fakt otrzymania faktury z wykazanym podatkiem VAT nie jest wystarczającą przesłanką do realizacji prawa do dokonania obniżenia podatku należnego.

Aby powstało prawo do odliczenia, u wystawcy faktury podatek VAT musi być wymagalny, co oznacza, że powstał obowiązek podatkowy z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz powstała także podstawa opodatkowania z tytułu zrealizowania jednej z czynności podlegających opodatkowaniu VAT. Niewystarczającym przy tym dla prawa do odliczenia podatku z danej faktury jest jedynie ustalenie, że dana usługa została wykonana, jeżeli nie zostanie wykazane, że to w wyniku czynności udokumentowanej tą właśnie fakturą rodzącej u sprzedawcy powstanie obowiązku podatkowego, doszło do nabycia tej usługi. Przyznanie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury nieodzwierciedlającej rzeczywiście dokonanej czynności przez jej wystawcę oznaczałoby, że prawo do odliczenia przysługuje z tytułu samego posiadania faktury z wykazanym podatkiem, który nie jest należny od podmiotu, który fakturę tę wystawił.

Skoro w niniejszej sprawie sam Wnioskodawca nie dołożył przy podjęciu współpracy z kontrahentem oraz w trakcie realizacji umowy należytej staranności, to nie może później skutecznie powoływać się na okoliczności, że nie wiedział, iż transakcje zawierane z kontrahentem są niezgodne z prawem. Zatem w przypadku braku dołożenia należytej staranności, Wnioskodawcy nie chronią zasady neutralności i proporcjonalności podatku VAT.

Mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz przedstawiony stan faktyczny, a także orzecznictwo TSUE, należy stwierdzić, że w przypadku, gdy faktury zostały wystawione przez podmiot niebędący podatnikiem podatku VAT, to zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy, Wnioskodawca nie miał prawa do odliczenia wynikającego z nich podatku naliczonego (podkreślenie redakcji). (...)"