Dla kogo opłacalne jest korzystanie ze zwolnienia z VAT?

Podmiot rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej powinien dokonać wyboru, czy skorzysta ze zwolnienia z VAT w oparciu o art. 113 ustawy o VAT, czy też zdecyduje się zarejestrować jako czynny podatnik VAT.

Zwolniona od podatku jest sprzedaż dokonywana przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej przekroczy wskazaną kwotę, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Tak stanowi art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Zwolnieni z VAT są także podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT w trakcie roku podatkowego, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200.000 zł. Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego powyższy limit, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Mówi o tym art. 113 ust. 9 i 10 ustawy o VAT.

Kalkulator limitu uprawniającego do zwolnienia z VAT dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Należy mieć na uwadze, że do wartości sprzedaży uprawniającej do korzystania z omawianego zwolnienia nie wlicza się czynności wymienionych w art. 113 ust. 2 ustawy o VAT, a mianowicie:

1) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju,

2) odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku, zgodnie z art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:

a) transakcji związanych z nieruchomościami,

b) usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,

c) usług ubezpieczeniowych

- jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych,

3) odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej podatnik, co do zasady, z mocy prawa korzysta ze zwolnienia z VAT, z wyjątkami wskazanymi w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT.

Obowiązki podatnika zwolnionego z VAT

Podatnicy zwolnieni z VAT nie mają przede wszystkim takich obowiązków ewidencyjnych jak podatnicy VAT czynni. Ponadto z uwagi na fakt, że nie wykonują czynności opodatkowanych VAT, nie muszą składać deklaracji VAT.

Natomiast mają oni obowiązek prowadzenia ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 1 ustawy o VAT. Jest to istotne z uwagi na ustalenie momentu utraty zwolnienia z VAT. Z przepisu tego wynika, że podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.

W przypadku stwierdzenia, że podatnik nie prowadzi ewidencji, o której była mowa, albo prowadzi ją w sposób nierzetelny, a na podstawie dokumentacji nie jest możliwe ustalenie wartości sprzedaży, organ podatkowy określi, w drodze oszacowania, wartość sprzedaży opodatkowanej i ustali od niej kwotę podatku należnego. Jeżeli nie można określić przedmiotu opodatkowania, kwotę podatku ustala się przy zastosowaniu stawki 23%.

Rezygnacja i powrót do zwolnienia z VAT

W praktyce zdarza się, że podatnik, mimo iż nie przekroczył limitu zwolnienia z VAT, chce dobrowolnie z tego zwolnienia zrezygnować i stać się czynnym podatnikiem, rozliczającym podatek VAT.

Warunkiem rezygnacji ze zwolnienia jest pisemne zawiadomienie o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. Natomiast w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Mówi o tym art. 113 ust. 4 ustawy o VAT.

Warto wspomnieć, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z VAT lub z niego zrezygnował, może ponownie skorzystać ze zwolnienia. Jest to jednak możliwe nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub z niego zrezygnował. Wynika to z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT.

W przypadku dobrowolnej rezygnacji ze zwolnienia z VAT, trzeba wziąć pod uwagę zarówno zalety, jak i wady takiej decyzji. Korzystanie ze zwolnienia z VAT pozwala uniknąć wielu obowiązków, takich jak prowadzenie szczegółowych ewidencji czy rozliczanie podatku VAT w miesięcznych bądź kwartalnych deklaracjach. Z drugiej jednak strony podatnik zwolniony z VAT nie może korzystać z prawa do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów towarów i usług w związku z prowadzoną działalnością. Rezygnacja ze zwolnienia z VAT z pewnością korzystna jest dla podatników planujących znaczne inwestycje, które uprawniać będą do odliczania VAT naliczonego. W przeciwnym wypadku, gdy podatnik nie planuje żadnych inwestycji, a jego zakupy ograniczać się będą do towarów handlowych sprzedawanych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, opłaca się skorzystać z omawianego zwolnienia z VAT.