Ustalenie kwoty przychodu w przypadku zatrzymania kaucji gwarancyjnej

W ramach działalności gospodarczej wykonuję usługi budowlane (podatek liniowy, VAT). W ostatnim czasie zawarłem kontrakt na realizację inwestycji składającej się z kilku etapów. Po wykonaniu każdego etapu wystawię na rzecz inwestora fakturę. Z tym, że zgodnie z postanowieniami kontraktu nie otrzymam całej wynikającej z niej należności, ponieważ inwestor będzie miał prawo potrącić na swoją rzecz kaucję gwarancyjną w wysokości 7,5% wartości brutto faktury. Jaka kwota w zaistniałej sytuacji będzie dla mnie przychodem w podatku dochodowym? Czy jeżeli kaucja go nie zmniejsza, to można ją rozliczyć w firmowych kosztach?

Jako przychody z działalności gospodarczej ustawodawca zdefiniował kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. W przypadku podatników VAT jest on pomniejszany o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust. 1 ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 3 i ust. 4 pkt 9 ustawy o pdop). Stąd przekazywanie przez inwestora wykonawcy robót budowlanych ceny usługi pomniejszonej o potrąconą kaucję gwarancyjną będącą zabezpieczeniem należytego wykonania usługi budowlanej nie wywołuje żadnych skutków w podatku dochodowym w odniesieniu do przychodu uzyskanego przez wykonawcę, gdyż nie stanowi ona bonifikaty ani skonta. W efekcie wysokość przychodu w podatku dochodowym będzie u Czytelnika, z racji bycia tzw. VAT-owcem wyznaczała wartość netto faktury sprzedaży.

Gwarancje uzyskiwane od przedsiębiorstw budowlanych są sposobem zabezpieczania umów na wykonywane przez nie roboty budowlano-montażowe. Tego typu roboty w większości rozliczane są etapami i w dłuższym okresie, a przedmiotowe gwarancje stanowią jeden z rodzajów zabezpieczeń stosowanych przez inwestorów. Gwarancje przy tego typu robotach są udzielane na okres wielu lat i na ich poczet z każdej faktury rozliczeniowej jest potrącana kwota nazywana kaucją gwarancyjną, w wysokości ustalonej przez strony umowy o roboty budowlano-montażowe.

Kaucja występująca przy robotach budowlanych stanowi zarówno gwarancję pieniężną dotrzymania zobowiązania (wykonania umowy), jak i odszkodowanie w razie jego niedopełnienia. Chociaż z założenia jest świadczeniem zwrotnym, to na warunkach określonych w zawartej przez strony umowie może zostać przez przyjmującego zatrzymana.

Jeżeli kaucja podlega zwrotowi, przedsiębiorca, który ją uiścił, nie może jej zaliczać w ciężar firmowych kosztów uzyskania przychodów. Kosztami podatkowymi nie mogą być bowiem wydatki podlegające zwrotowi w jakiejkolwiek formie - mogą je stanowić wyłącznie wydatki o charakterze definitywnym (ostatecznym). Tymczasem, o ile po stronie wpłacającego kaucję nie zaistnieją żadne zobowiązania z tytułu gwarancji, kaucja zostanie mu zwrócona. Konsekwentnie jednak kaucja zwrócona dla podmiotu, który ją uiścił, nie będzie przychodem podatkowym. Z uregulowań zawartych w art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o pdof i art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o pdop wynika bowiem, że przychodów w podatku dochodowym nie stanowią zwrócone inne wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Uaktualnione przepisy ustaw o podatku dochodowym dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl.

Podmiot wpłacający kaucję gwarancyjną również w przypadku jej zatrzymania przez kontrahenta (inwestora) nie może nią obciążyć firmowych kosztów podatkowych. Zgodnie bowiem z ogólną zasadą dotyczącą rozliczania wydatków, do kosztów uzyskania przychodów należy przyjąć, że kaucje utracone w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy nie stanowią wydatku mającego związek z osiąganiem przychodów, tym samym nie można ich zaliczać w ciężar firmowych kosztów podatkowych.