Utrata prawa do zwolnienia podmiotowego

Jeżeli z ewidencji sprzedaży wynikać będzie, że limit obrotu został przekroczony w danym dniu, to zwolnienie utraci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę. Na podatniku, który utracił prawo do zwolnienia z VAT ciążą ustawowe obowiązki, w tym przede wszystkim obowiązek:

• rejestracji dla podatku od towarów i usług we właściwym urzędzie skarbowym,
   
• prowadzenia bardziej szczegółowych ewidencji dotyczących zarówno obrotu, jak i dokonywanych zakupów,
   
• składanie deklaracji dla podatku VAT,
   
• zapłaty zobowiązania podatkowego wynikającego z deklaracji VAT.

Podobne obowiązki dotyczą podatników, którzy dobrowolnie rezygnują z przysługującego im prawa do zwolnienia z VAT. Aby zrezygnować ze zwolnienia podmiotowego - zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy o VAT - należy złożyć pisemne zawiadomienie o tym zamiarze do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia, z tym że w przypadku podatników, którzy rozpoczynają działalność w trakcie roku podatkowego, zawiadomienie musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z VAT lub z niego zrezygnował dobrowolnie i stał się czynnym podatnikiem VAT, nabywa prawo do odliczania podatku naliczonego od dokonywanych zakupów, które związane są z wykonywanymi przez niego czynnościami opodatkowanymi.

Należy przy tym pamiętać, że powrót do zwolnienia z VAT może nastąpić - w myśl art. 113 ust. 11 ustawy o VAT - nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym podatnik utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia. Przepis ten stosuje się także odpowiednio do podatnika będącego osobą fizyczną, który przed zakończeniem działalności gospodarczej utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, a następnie rozpoczął ponownie wykonywanie czynności opodatkowanych (art. 113 ust. 11a ustawy o VAT).

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia (czy też z prawa tego zrezygnował) ma prawo do odliczenia podatku VAT od zakupów towarów nabytych przed utratą czy rezygnacją.

Odliczenie to przysługuje na podstawie art. 91 ust. 7-7d ustawy o VAT. Jak wynika z tych przepisów, jeżeli podatnik zmienia przeznaczenie posiadanych towarów w miejsce związku z działalnością zwolnioną na związek z działalnością opodatkowaną, ma prawo do korekty podatku naliczonego. Przy czym w odniesieniu do wyposażenia i niskocennych środków trwałych (np. środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 15.000 zł lub wyposażenia) korekta ta jest możliwa, jeśli od końca okresu, w którym zostały oddane do używania, nie minęło 12 miesięcy. Korekty w tym przypadku dokonuje się jednorazowo w miesiącu, w którym zmieniło się to przeznaczenie.

W stosunku do środków trwałych o wartości początkowej wyższej niż 15.000 zł korekta dokonywana może być w proporcji do okresu korekty. Należy więc jej dokonywać za poszczególne lata pozostałego okresu korekty, zaczynając od deklaracji podatkowej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia. Roczna korekta dotyczy jednej piątej (lub w przypadku nieruchomości - jednej dziesiątej) podatku odliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

W przypadku natomiast zmiany prawa do odliczenia VAT od towarów handlowych lub surowców i materiałów, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 3 lipca 2015 r., nr IPTPP3/4512-113/15-4/BM). Zaznaczamy, że w przypadku zmiany przeznaczenia tych towarów (surowców, itp.) nie obowiązują żadne okresy korekty.