CO WYBRAĆ: ZWOLNIENIE CZY OPODATKOWANIE VAT?

Podmiot rozpoczynający działalność gospodarczą co do zasady korzysta ze zwolnienia z VAT i to bez konieczności dopełniania jakichkolwiek obowiązków o charakterze formalnym. Wyjątkiem są podatnicy dokonujący czynności wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, tj. m.in. sprzedaż wyrobów akcyzowych (z pewnymi wyjątkami), świadczenie usług prawniczych czy doradczych.

Rozpoczynając działalność gospodarczą, podmiot któremu przysługuje prawo do zwolnienia z podatku VAT, powinien przeanalizować, czy z ekonomicznego punku widzenia podmiotowe zwolnienie wynikające z art. 113 ustawy o VAT jest korzystne dla jego firmy.

Podstawowym kryterium przy tej ocenie powinien być sposób prowadzenia działalności gospodarczej, a dokładnie rodzaj odbiorców, do których firma zamierza kierować swoje usługi (towary).

Uwaga

Generalnie zwolnienie podmiotowe z podatku VAT jest korzystne dla podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz:

• osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej,
   
• podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, ale zwolnionych podmiotowo z VAT, z uwagi na osiągane obroty,
   
• podmiotów wykonujących wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo z VAT.

Wynika to z faktu, iż podmiot zwolniony z podatku VAT do sprzedawanych usług i towarów nie dolicza podatku VAT, co powoduje, że jego produkty mają niższą cenę brutto. Cena brutto istotna jest jednak wyłącznie dla odbiorcy towaru, który nie jest czynnym podatnikiem VAT.

Wbrew pozorom jednak, podatnik korzystający ze zwolnienia podmiotowego nie uniknie w pewnym zakresie obciążenia sprzedawanych towarów lub świadczonych usług podatkiem VAT. Będzie on zawarty w cenach nabywanych przez tego podatnika materiałów, towarów, środków trwałych i - zwiększając koszty prowadzonej działalności - będzie wpływał na ostateczną cenę jaką zapłaci nabywca.

W sytuacji gdy kontrahentami podatnika są podmioty będące czynnymi podatnikami VAT, to zainteresowane są one poziomem cen netto (czyli możliwością odliczenia podatku naliczonego), a nie poziomem cen brutto, ponieważ taka transakcja (w kwotach brutto) zdecydowanie zwiększa cenę produktu finalnego.

W takich przypadkach korzystanie ze zwolnienia podmiotowego przez dostawcę nie jest więc korzystne, ponieważ podatnik nie może wystawić faktur, a co za tym idzie jego kontrahenci nie mogą odliczyć podatku naliczonego zawartego (jak wykazano w przykładzie) w zakupach towarów, czy usług.

Zwolnienie podmiotowe niekorzystne jest również w sytuacji, gdy podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą zamierza dokonywać dużych zakupów inwestycyjnych. Jako niezarejestrowany podatnik VAT nie będzie miał prawa odliczać podatku naliczonego zawartego w tych zakupach, co również znacznie podwyższy koszty jego działalności.

Uwaga

Zwolnienie podmiotowe z podatku VAT nie jest korzystne w sytuacji gdy:

• nabywcami towarów i usług oferowanych przez podatnika są podatnicy VAT niekorzystający ze zwolnienia,
   
• podatnik dokonuje sprzedaży towarów i usług opodatkowanych stawką niższą niż podstawowa, w wyniku czego w przypadku rezygnacji ze zwolnienia wystąpiłaby u niego nadwyżka podatku naliczonego nad należnym,
   
• podatnik dokonuje dużych zakupów inwestycyjnych.

Poza względami ekonomicznymi należy oczywiście wziąć pod uwagę zaletę zwolnienia podmiotowego, którą jest znaczne ograniczenie obowiązków o charakterze formalnym związanych z prowadzeniem dokumentacji podatkowej.

Podatnicy zwolnieni podmiotowo nie muszą bowiem:

• składać zgłoszenia rejestracyjnego w podatku VAT, co wiąże się z opłatą skarbową w kwocie 170 zł,
   
• składać deklaracji VAT,
   
• wystawiać faktur,
   
• prowadzić rejestru zakupów,
   
• określać struktury sprzedaży za kolejne lata podatkowe, w sytuacji gdy podatnik prowadzi tzw. sprzedaż mieszaną, tj. uprawniającą i nieuprawniającą do dokonywania odliczenia VAT naliczonego.

Pamiętać należy, że dla celów podatku VAT podatnicy korzystający ze zwolnienia podmiotowego muszą natomiast prowadzić narastająco ewidencję sprzedaży co do zasady opodatkowanej (tj. niewymienionej w przepisach jako zwolniona z VAT), w celu ewentualnego ustalenia momentu przekroczenia limitu obrotów i utraty prawa do zwolnienia z VAT.