Właściwy czas na złożenie wniosku o upadłość spółki

Wykładni pojęcia "właściwy czas" do zgłoszenia wniosku o upadłość należy dokonywać także z uwzględnieniem celu, jakiemu ma służyć art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej. Celem tym jest ochrona należności publicznoprawnych, a także - co do należności składkowych - ochrona Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

"(...) przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe podatników mają zastosowanie nie tylko (...) do zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ale także do zaległości składkowych na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne. (...) odpowiedzialność członków zarządu, o której mowa w art. 116 Ordynacji podatkowej, ma charakter wyjątkowy i znajduje zastosowanie, jeżeli zachodzą wymienione w nim pozytywne przesłanki i brak jest którejkolwiek z okoliczności wyłączających tę odpowiedzialność. Odpowiedzialność ta jest przy tym niezależna od tego, czy zaległości z tytułu składek, których z powodu braku majątku spółki nie można wyegzekwować, powstały z przyczyn zawinionych czy też niezawinionych od członka zarządu (...).

(...) art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawiera odesłania do przepisów Prawa upadłościowego i układowego [aktualnie przepisów Prawa upadłościowego; od 1 stycznia 2016 r. zmieniony został tytuł ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze w związku z gruntowną reformą postępowania upadłościowego i wprowadzeniem 4 postępowań restrukturyzacyjnych - przyp. red.], a zastosowanie tych uregulowań do odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych następuje pośrednio, poprzez art. 116 Ordynacji podatkowej, który zresztą (...) też nie odsyła wprost do tychże unormowań, lecz jedynie nawiązuje do nich przez zawarte w nim pojęcie [we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy (...) Prawo restrukturyzacyjne (...) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie (...) Prawo restrukturyzacyjne - przyp. red.], jako negatywnego kryterium przeniesienia na członków zarządu spółki odpowiedzialności za jej zobowiązania podatkowe (a z mocy art. 31 ustawy systemowej - także składkowe). Art. 116 Ordynacji podatkowej dodaje przy tym, że owo zgłoszenie wniosku powinno nastąpić we »właściwym czasie«, a zatem w czasie ocenianym przy uwzględnieniu specyfiki zobowiązań publicznych i potrzeby szczególnej ochrony tego rodzaju wierzytelności (...). Stosując przepisy [Prawa upadłościowego - przyp. red.] do rozstrzygnięcia sporu o nałożenie na członka zarządu odpowiedzialności za zobowiązania składkowe spółki trzeba mieć na uwadze nie tylko ich wykładnię językową, ale również systemową oraz celowościową. (...)".

(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2016 r., sygn. akt II UK 246/15)