Kosztowe rozliczenie umorzonej wierzytelności

W jednoosobowej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych według skali podatkowej rok temu dokonałem sprzedaży towarów wystawiając na tę okoliczność fakturę i wykazując jej wartość w podatku dochodowym jako przychód należny. Ponieważ kontrahent przez kilka miesięcy uchylał się od jej uregulowania, przekazałem fakturę do firmy windykacyjnej. Z uwagi na to, że dłużnik nadal uchylał się od zapłaty, po konsultacjach z firmą windykacyjną, odstąpiłem od dalszego postępowania windykacyjnego. Biorąc pod uwagę koszty, nie wystąpiłem też na drogę sądową i ostatecznie zdecydowałem się umorzyć dług. Niestety nie jestem w posiadaniu dokumentów, z których by wynikało, że dłużnik wyraził zgodę na zwolnienie z długu. Czy umorzoną w ten sposób kwotą mogę obciążyć firmowe koszty uzyskania przychodu, jeżeli przedmiotowa wierzytelność nie uległa jeszcze przedawnieniu?

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o pdof.

W art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o pdof ustawodawca wskazał, że nie uważa się za koszty podatkowe umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 14 ustawy o pdof zostały zarachowane jako przychody należne. Tym samym o możliwości obciążenia umorzonymi wierzytelnościami kosztów podatkowych decydują dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, tj. wierzytelność musi:

• być wcześniej zarachowana, jako przychód należny,
   
• zostać umorzona.

Przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (art. 14 ust. 1 ustawy o pdof).

W stanie faktycznym wynikającym z pytania pierwszy z wymienionych warunków został spełniony, gdyż Czytelnik wartość należności wynikającej z wystawionej faktury zaliczył do przychodów w podatku dochodowym. Odnośnie drugiego warunku trzeba rozstrzygnąć, kiedy następuje umorzenie wierzytelności.

Ustawa o pdof nie zawiera definicji pojęcia umorzonej wierzytelności. Natomiast zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego wierzytelność jest prawem i nie ma przeszkód, aby wierzyciel mógł się zrzec tego prawa.

W oparciu o art. 508 K.c., zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Tak więc dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika. Wierzytelność będzie umorzona wówczas, gdy wierzyciel uzyska od dłużnika informację, że przyjął on zwolnienie z długu. Dopiero wtedy taka wierzytelność może być zaliczona do podatkowych kosztów uzyskania przychodów, oczywiście o ile nie nastąpiło jej przedawnienie. Wierzytelności przedawnionych nie zalicza się bowiem do kosztów uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o pdof).

Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że Czytelnik nie dysponuje dokumentami, które by potwierdzały, że dłużnik wyraził zgodę na umorzenie przedmiotowej wierzytelności. Jeżeli takiej zgody nie jest w stanie udowodnić, to pomimo że wierzytelność została zaliczona do przychodów należnych w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, nie może ona stanowić kosztów podatkowych, gdyż nie doszło do umorzenia wierzytelności w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 11 lutego 2014 r., nr IBPBI/1/415-1103/13/BK).