Odliczanie przez wspólników składek ZUS opłaconych z rachunku spółki

Osoby fizyczne prowadzą działalność gospodarczą w formie spółki jawnej. Zapłata składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wspólników dokonywana jest z rachunku bankowego spółki. Przelewy zawierają m.in. numery NIP i PESEL identyfikujące wspólnika, którego dotyczą. Czy w tych okolicznościach wspólnicy mają prawo odliczania składek ZUS opłaconych z rachunku spółki? Jakie dokumenty powinni posiadać, by uzyskać prawo odliczania tych składek?

Uregulowania w zakresie odliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wskazują m.in. że aby podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogli skorzystać z tego uprawnienia, muszą wykazać przede wszystkim, że wydatek został przez nich poniesiony. Pojawia się zatem pytanie, czy w świetle przepisów podatkowych za opłacone przez wspólników spółki jawnej (innej spółki niebędącej osobą prawną) mogą być uznane składki, których płatność następuje z rachunku bankowego spółki, skoro to wspólnikom, a nie spółce przysługuje zarówno status podatnika podatku dochodowego, jak też status płatnika składek na własne ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne?

Mając na uwadze te wątpliwości, nasze Wydawnictwo wystąpiło do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zajęcie stanowiska w sprawie możliwości opłacania należności z tytułu składek ZUS wspólników spółki (np. jawnej, komandytowej lub partnerskiej) z rachunku bankowego spółki. W odpowiedzi otrzymanej przez nas 6 maja 2016 r. czytamy, że: "Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych reguluje zasady rozliczania i opłacania składek pobieranych przez ZUS. Zgodnie z art. 47 ust. 4b tej ustawy, płatnik składek ma obowiązek opłacać należności z tytułu składek w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek lub obciążenia rachunku płatniczego płatnika w instytucji płatniczej. (…) Wpłaty z tytułu składek są dokonywane dedykowanymi dokumentami płatniczymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 5 listopada 2009 r. w sprawie wzoru bankowego dokumentu płatniczego należności z tytułu składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 202, poz. 1561) i wypełnianymi zgodnie z zawartą w tym rozporządzeniu instrukcją. Oznacza to, że jeśli z dowodu wpłaty jednoznacznie wynika, którego płatnika dotyczą przekazane środki, czyli jest zachowana zgodność danych identyfikacyjnych wykazanych na dowodzie wpłaty z danymi, na podstawie których zostało założone konto płatnika, Zakład przyjmuje, że należności zostały opłacone zgodnie z obowiązującymi przepisami. W praktyce, opisanie wpłaty danymi identyfikacyjnymi płatnika składek, na rzecz którego są dokonane, przesądza o ich zaksięgowaniu na jego koncie w ZUS. Tylko w przypadku, w którym dane identyfikacyjne wskazane na wpłacie nie są zgodne z danymi, na podstawie których zostało założone konto płatnika (tj. brak jest jednoznacznej identyfikacji wpłaty z kontem), przeprowadzane jest postępowanie wyjaśniające z nadawcą wpłaty albo instytucją, która przekazała wpłaty".

Tym samym należy stwierdzić, że skoro ZUS uznaje za opłacone przez wspólników składki na ich własne ubezpieczenia społeczne, w sytuacji gdy płatność następuje z rachunku spółki, to nie ma podstaw, by odmówić wspólnikom prawa do odliczenia tych składek od dochodu/przychodu. Analogicznie będzie się przedstawiać sprawa uznania za opłacone przez wspólników i podlegające odliczeniu od podatku składki na ich ubezpieczenie zdrowotne.

Mając na uwadze, że uregulowane z rachunku bankowego (płatniczego) spółki niebędącej osobą prawną składki ZUS za poszczególnych wspólników mogą być uznane za opłacone przez wspólników, to na potrzeby ich odliczenia, każdy wspólnik może ustalić wysokość wydatków na podstawie dokumentów potwierdzających dokonanie zapłaty (np. przelewu bankowego). Treść takiego dokumentu powinna m.in. identyfikować danego wspólnika jako płatnika składek.

W tym miejscu należy jednak przypomnieć, że warunkiem skorzystania przez podatników prowadzących działalność gospodarczą z możliwości odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne jest opłacenie tych składek z ich własnych środków. Tymczasem zasadniczo, środki złożone na rachunku bankowym (płatniczym) spółek osobowych prawa handlowego, do których należy m.in. spółka jawna, stanowią składnik majątku spółki, a nie wspólników.

Oznacza to, że aby dopełnić wymogów, od których zależy prawo odliczenia składek, wspólnicy muszą wykazać, iż wydatkowane z rachunku spółki środki pieniężne na opłacenie składek ZUS, faktycznie należały do ich majątków. Fakt ten może potwierdzać m.in. jednomyślna decyzja (uchwała) wspólników o wypłacie zaliczek na poczet zysku.