Zakres czynności dokumentowanych fakturą

W myśl art. 106a ust. 1 ustawy o VAT, przepisy dotyczące m.in. zasad wystawiania faktur stosuje się do:

1) sprzedaży, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 oraz ust. 1a, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów;

2) dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium:

a) państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,

b) państwa trzeciego.

Podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą (patrz: art. 106b ust. 1 ustawy o VAT):

1) sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w ww. art. 106a pkt 2 ustawy o VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2) sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3) wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4) otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 ww. ustawy (dotyczy m.in. dostawy mediów, usług najmu, dzierżawy, leasingu, stałej obsługi prawnej i biurowej).

Podatnicy, co do zasady, nie mają obowiązku wystawiania faktur w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT. Jednak mają oni obowiązek wystawienia faktury na żądanie nabywcy towaru lub usługi.

Przy czym nie można żądać wystawienia faktury przez rolnika ryczałtowego w odniesieniu do dostawy produktów rolnych i świadczenia usług rolniczych, które są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Rolnicy ryczałtowi są bowiem zwolnieni z obowiązku wystawiania faktur na podstawie art. 117 pkt 1 i art. 118 ww. ustawy.

UWAGA! Niektórych usług nie trzeba dokumentować fakturą nawet wówczas, gdy nabywca wystąpi z żądaniem jej wystawienia (dot. np. usług najmu świadczonych na rzecz osób prywatnych).

Podatnik, który korzysta z podmiotowego lub przedmiotowego zwolnienia z VAT, jest zobowiązany wystawić fakturę na żądanie nabywcy także w przypadku, gdy sprzedaż na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych ewidencjonuje za pośrednictwem kasy fiskalnej (na warunkach przewidzianych dla tego sposobu ewidencjonowania sprzedaży).