Szacunkowe ustalenie proporcji

Spółka została powołana do produkcyjnej działalności opodatkowanej. Przed rozpoczęciem wykonywania czynności opodatkowanych dokonała sprzedaży kilku szkoleń zwolnionych z VAT. Spółka wynajęła również drugi lokal dla potrzeb swojej działalności, gdzie w umowie najmu zaznaczono, że w lokalu będzie prowadzona działalność szkoleniowa. W związku z rozpoczęciem w 2016 r. działalności spółka zwróciła się do naczelnika urzędu skarbowego z prośbą o ustalenie współczynnika do odliczenia VAT. W 2016 r. sprzedaż zwolniona kształtowała się na poziomie 12.000 zł. Czy w 2017 r. spółka również powinna zwrócić się do urzędu skarbowego z prośbą o ustalenie proporcji? Czy podatnik, który odliczał VAT współczynnikiem za 2016 r. może ten sam współczynnik stosować także w 2017 r.?

Zgodnie z podstawową zasadą dotyczącą odliczenia podatku naliczonego, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i usług. Prawo do odliczenia podatku VAT przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik podatku VAT, a towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego.

Przepisy ustawy o VAT wykluczają możliwość odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów i usług, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu.

Natomiast, w przypadku tzw.  działalności mieszanej, odliczenie podatku naliczonego następuje na podstawie wyliczonej przez podatnika proporcji.

Proporcję sprzedaży ustala się zgodnie z art. 90 ust. 3 ustawy o VAT jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje. Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana.

Przepisy ustawy o VAT przewidują również w dwóch przypadkach możliwość przyjęcia proporcji wyliczonej szacunkowo, według prognozy uzgodnionej w formie protokołu z naczelnikiem urzędu skarbowego. W taki sposób, czyli szacunkowo, proporcję ustalają przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku nie osiągnęli obrotu opodatkowanego i zwolnionego z VAT, lub u których obrót ten w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30.000 zł (art. 90 ust. 8 ustawy o VAT). Podobnie może postąpić podatnik, który uzna, że w odniesieniu do niego kwota obrotu, o której mowa w tym przepisie, byłaby niereprezentatywna.

Należy wskazać, że ustawodawca nie przewidział możliwości stosowania wskaźnika proporcji innego niż ten, który został wyliczony na podstawie roku poprzedzającego rok podatkowy, bądź ustalonego z naczelnikiem właściwego dla podatnika urzędu skarbowego. Trzeba jednocześnie dodać, iż kwota podatku naliczonego do odliczenia ustalona na podstawie proporcji przy zastosowaniu przedstawionych zasad nie jest ostateczna. Po zakończeniu roku, podatnik na podstawie rzeczywistych obrotów osiągniętych w danym roku zobowiązany jest obliczyć proporcję ostateczną, według której dokonuje korekty wstępnie odliczonego podatku.

Na podstawie opisanego w pytaniu stanu faktycznego można przyjąć, że do tej pory spółka Czytelników nie rozpoczęła wykonywania czynności opodatkowanych, a sprzedaż zwolniona od podatku w 2016 r. wyniosła 12.000 zł. Niemniej jednak podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług będzie służył w przyszłości opodatkowanej sprzedaży produkcyjnej.

Reasumując, ponieważ obrót spółki Czytelników w 2016 r. był niższy niż 30.000 zł, powinna ona również w 2017 r. przyjąć proporcję wyliczoną na podstawie prognozy uzgodnionej z naczelnikiem właściwego urzędu skarbowego, który po rozpatrzeniu wniosku sporządza na tę okoliczność protokół. Nie jest natomiast możliwe stosowanie współczynnika rzeczywiście uzyskanego przez podatnika w poprzednim roku podatkowym. Takie rozwiązanie przy ustalaniu proporcji stosują przedsiębiorcy, którzy kontynuują działalność gospodarczą i osiągają obrót wynoszący przynajmniej 30.000 zł rocznie.