Stawki podatku VAT obowiązujące w 2016 r.

Generalną zasadą jest opodatkowanie towarów i usług stawką podstawową, która obecnie wynosi 23%. Dla pewnych towarów i usług przewidziano jednak niższe stawki podatkowe, tj.: 8%, 5%, 0%. W przepisach dotyczących VAT określono także, iż dostawa niektórych towarów oraz świadczenie niektórych usług korzysta ze zwolnienia z VAT, które w praktyce traktowane jest jako piąta stawka podatkowa.

Należy wskazać, że na podstawie delegacji zawartej w art. 82 ust. 3 oraz art. 146d ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, minister właściwy do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia ma możliwość:

• wprowadzić inne niż określone w art. 43-81 zwolnienia od podatku, a także określić szczegółowe warunki stosowania tych zwolnień, uwzględniając:
   
• specyfikę wykonywania niektórych czynności oraz uwarunkowania obrotu gospodarczego niektórymi towarami,
   
• przebieg realizacji budżetu państwa,
   
• potrzebę uzyskania dostatecznej informacji o towarach będących przedmiotem zwolnienia,
   
• przepisy Unii Europejskiej,
   
• obniżać stawki podatku do wysokości 0%, 5% lub 8% dla dostaw niektórych towarów i świadczenia niektórych usług albo dla części tych dostaw lub części świadczenia usług oraz określać warunki stosowania obniżonych stawek.

Wykonaniem wspomnianej delegacji są rozporządzenia Ministra Finansów:

• w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień,
   
• w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych.

Ustawodawca w art. 114 ust. 1 i art. 115 ust. 2 w związku z art. 146a ustawy o VAT określił ponadto, że:

• zryczałtowany VAT od usług taksówek osobowych wynosi 4% oraz
   
• zryczałtowany zwrot podatku przysługujący rolnikom ryczałtowym wynosi 7%.

Na mocy art. 146a ustawy o VAT podwyższone od 2011 r. stawki podatku (tj. 23%, 8%, 7% i 4%) obowiązują do 31 grudnia 2016 r.

Klasyfikacje statystyczne a stawka VAT

Przepisy regulujące stosowanie obniżonych stawek podatkowych oraz zwolnień z podatku VAT, w znacznym stopniu opierają się na klasyfikacjach statystycznych. Na potrzeby krajowych przepisów podatkowych do dnia 31 grudnia 2017 r. stosuje się Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. (Dz. U. nr 207, poz. 1293 ze zm.).

PKWiU jest klasyfikacją produktów pochodzenia krajowego oraz z importu, przy czym pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi.

Wyrobami są surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części tych wyrobów, o ile występują w obrocie. PKWiU w zakresie wyrobów oparta jest o ich właściwości fizyczne oraz strukturę. W oparciu o te założenia zbudowane są również międzynarodowe klasyfikacje handlu zagranicznego: Zharmonizowany System Oznaczenia i Kodowania Towarów (HS) oraz Nomenklatura Scalona (CN).

W PKWiU zakres rzeczowy większości grupowań obejmujących wyroby jest określony zakresem rzeczowym odpowiednich pozycji CN, to znaczy, że każde grupowanie PKWiU odpowiada całej pozycji, części pozycji lub stanowi agregat kilku pozycji CN. Klucz powiązań PKWiU 2008 - CN 2007 został przygotowany w oparciu o projekt klucza CPA 2008 - CN 2007, opracowany przez Eurostat (Urząd Statystyczny w UE).

Usługi według PKWiU to wszelkie czynności świadczone na rzecz:

• jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, tzn. usługi dla celów produkcji nietworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych,
   
• jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl.

Pojęcie usług nie obejmuje czynności związanych z wytwarzaniem wyrobów (włączając półfabrykaty, elementy, części, obróbkę elementów) z materiałów własnych przedsiębiorstwa na zlecenie innych jednostek gospodarki narodowej, przeznaczonych do celów produkcyjnych lub do dalszej odsprzedaży oraz z reguły nie obejmuje wytwarzania wyrobów na indywidualne zamówienie ludności z materiałów własnych wykonawcy.

Każdą usługę należy zaliczać do odpowiedniego grupowania zgodnie z jej charakterem, niezależnie od symbolu, pod którym został zaklasyfikowany w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej REGON podmiot gospodarczy wykonujący usługę.

Przy ustalaniu właściwego grupowania PKWiU trzeba kierować się zasadami budowy i logiki struktury tej klasyfikacji. Szczególnie niedopuszczalne jest kierowanie się korzyściami materialnymi, względnie innymi przywilejami wynikającymi z takiego lub innego zaklasyfikowania produktu.

Należy podkreślić, że zaliczenie określonego produktu do właściwego grupowania PKWiU należy do obowiązków producenta (usługodawcy) tego produktu.

Wynika to z faktu, że właśnie producent (usługodawca) posiada wszystkie informacje niezbędne do właściwego zaliczenia produktu do odpowiedniego grupowania PKWiU, tj. informacje dotyczące rodzaju użytego surowca, technologii wytwarzania, konstrukcji i przeznaczenia wyrobu lub charakteru usługi.

W przypadku trudności w ustaleniu właściwego grupowania, do którego należy zaliczyć produkt, podatnik może zwrócić się o pomoc do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, ul. Suwalska 29, 93-176 Łódź.

Opinia wydana przez ten organ wprawdzie nie jest decyzją administracyjną, jednak w przypadku sporu z organami podatkowymi - stanowi podstawowy argument, którym podatnik może się posługiwać.

Zasady ustalania stawki VAT

Określając wysokość stawki VAT, podatnik musi przede wszystkim ustalić, czy sprzedawany przez niego towar lub świadczona usługa nie korzystają z obniżonej stawki lub ze zwolnienia z VAT. Zasadą przy tym jest, że w sytuacji gdy ten sam towar (usługa) wymieniany jest w więcej niż jednym przepisie jako uprawniony do korzystania z różnych obniżonych stawek podatkowych - stosuje się najniższą z nich.

W celu określenia właściwej stawki podatku VAT należy kierować się następującymi zasadami:

1) sprawdzić, czy dany towar (usługa) nie korzysta ze zwolnienia z VAT lub ze stawki 0% (np. eksport lub WDT) na podstawie ustawy bądź rozporządzeń; jeśli tak - to nie obowiązują go inne stawki podatku,

2) jeśli towar (usługa) nie korzysta ze stawki 0% lub zwolnienia należy sprawdzić czy wymieniony jest w załączniku nr 10 do ustawy o VAT, uprawniającym do stosowania stawki 5%,

3) w przypadku gdy towar (usługa) nie korzysta z żadnej z wymienionych wcześniej preferencji, należy ustalić, czy nie korzysta ze stawki 8%, tzn. czy nie jest wymieniony w załączniku nr 3 do ustawy o VAT lub w rozporządzeniu w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych,

4) jeżeli dla danego towaru lub usługi nie odnaleziono podstawy uprawniającej do stosowania jakiejkolwiek obniżonej stawki bądź zwolnienia z VAT - zastosowanie znajdzie stawka podstawowa, tj. 23%.