Koncesje na wydobywanie kopalin

W celu uzyskania koncesji na wydobywanie piasku i żwiru z gruntu niebędącego naszą własnością ponosimy wydatki. Dotyczą one opracowania map ryzyka dla obszarów górniczych, analizy uciążliwości akustycznej, dokumentacji geologicznej złoża, odwiertów w celu poszukiwania złoża. Czy wydatki te mogą być zarachowane bezpośrednio do kosztów działalności podstawowej i jednocześnie zaliczone do kosztów uzyskania przychodów?

Jak wynika z art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości, koncesje kwalifikuje się do wartości niematerialnych i prawnych. Tak więc wszelkie wydatki poniesione w celu uzyskania koncesji (obok opłaty za jej wydanie) zwiększają wartość początkową wartości niematerialnej i prawnej - koncesji ustalonej według ceny jej nabycia (por. art. 28 ust. 2 ww. ustawy).

W księgach rachunkowych wydatki te ujmuje się:

Rozpoczęcie amortyzacji koncesji powinno nastąpić nie wcześniej niż w miesiącu rozpoczęcia eksploatacji złoża, a jej zakończenie - nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową koncesji lub z chwilą jej wygaśnięcia.

W sytuacji, gdy wartość początkowa udzielonej koncesji jest niewielka, czyli nie przekracza kwoty granicznej określonej w polityce rachunkowości dla składników zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych (np. 3.500 zł), jednostka może na zasadzie uproszczenia zaliczyć poniesione wydatki bezpośrednio do kosztów, zapisem:

Koncesję o niewielkiej wartości można również zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych i dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od całej jej wartości.

Ponieważ przepisy ustaw podatkowych (art. 16b ust. 1 ustawy o PDOP, jak i art. 22b ust. 1 ustawy o PDOF) nie wymieniają wśród wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji koncesji, to opłaty za jej wydanie oraz inne wydatki poniesione w związku z jej uzyskaniem podlegają bezpośredniemu zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów (w momencie ich poniesienia). Przy czym wydatki na koncesję dotyczącą kilku lat podatkowych należałoby rozliczyć w proporcji do tych lat.

Inaczej natomiast będą rozliczane inne wydatki związane z rozpoczęciem wydobycia (niezwiązane bezpośrednio z uzyskaniem koncesji), np. koszty badań geologicznych służących określeniu ilości i jakości złóż, czy koszty przygotowania gruntu pod wydobycie. Wydatki takie mogą być odniesione w koszty bieżącej działalności operacyjnej w momencie ich poniesienia.

Jeżeli jednak wartość tych kosztów w ocenie jednostki jest istotna, wskazane jest rozliczać je za pośrednictwem konta 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów". Odpisy tych kosztów będą następować stosownie np. do upływu czasu, na jaki określono wydobycie w danym wyrobisku.

Dodajmy, iż w świetle art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości, grunty służące wydobyciu kopalin metodą odkrywkową podlegają amortyzacji. Przy czym odpisy takie nie stanowią kosztów uzyskania przychodów (por. art. 22c pkt 1 ustawy o PDOF oraz art. 16c pkt 1 ustawy o PDOP).

Prawo amortyzacji gruntu nie będzie jednak dotyczyło przypadku opisanego w pytaniu, gdyż tutaj grunt nie jest własnością jednostki, a więc nie spełnia definicji środka trwałego.