Obowiązek podatkowy w VAT przy usłudze wykonywanej przez podwykonawcę

Jako podwykonawca podpisałem umowę z firmą realizującą budowę budynku wielorodzinnego. Z każdego etapu wykonanych robót budowlanych będę rozliczał się na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych. Czy data podpisania takiego protokołu ma wpływ na ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego?

W przypadku usług budowlanych i budowlano-montażowych moment powstania obowiązku podatkowego uzależniony został od tego, kto jest nabywcą usługi.

Jeżeli usługa budowlana została wykonana na rzecz podatnika podatku VAT, podatku od wartości dodanej czy podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury. Wynika to z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT.

Przy czym, jeżeli podatnik nie wystawił faktury lub zrobił to z opóźnieniem, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu wystawienia faktury, czyli w przypadku usług budowlanych 30. dnia od dnia wykonania usług. Warto pamiętać, że jeżeli przed wykonaniem usługi podatnik otrzyma całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy od otrzymanej kwoty powstaje z chwilą jej otrzymania.

Należy wskazać, że dla prawidłowego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych istotne jest ustalenie dnia, w którym usługa została wykonana. Moment wykonania usługi jest bowiem drugim po wystawieniu faktury terminem decydującym o dacie powstania obowiązku podatkowego.

Ustawodawca w przepisach ustawy o VAT nie zdefiniował pojęcia "wykonanie usługi budowlanej lub budowlano-montażowej".

Do końca 2013 r. w interpretacjach organów podatkowych i orzeczeniach sądów administracyjnych dominował pogląd, w myśl którego dniem wykonania usługi budowlanej generalnie był dzień podpisania protokołu. W branży budowlanej przyjętą przez strony praktyką jest podpisywanie protokołów zdawczo-odbiorczych, potwierdzających wykonanie całości lub części prac przez wykonawcę. Protokół zdawczo-odbiorczy potwierdza wprawdzie fakt wykonania tych usług, jednak nie przesądza o terminie i zakresie ich wykonania.

Wątpliwości w tej sprawie rozwiał Minister Finansów w dniu 1 kwietnia 2016 r. w interpretacji ogólnej nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141. Minister Finansów wyjaśnił w niej, że w przypadku, gdy usługa jest oddawana w całości, za moment wykonania tej usługi należy uznać moment faktycznego jej wykonania, tj. dzień, w którym wykonawca w związku z wykonaniem całości określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru. Natomiast gdy usługa będzie przyjmowana częściowo, tj. umowa będzie przewidywała cykliczne zapłaty po wykonaniu części usługi budowlanej lub budowlano-montażowej, za moment wykonania części usługi należy wskazać moment, w którym wykonawca faktycznie wykonał część określonej umową usługi (doszło do faktycznego zakończenia części prac) i zgłosił ją nabywcy do odbioru.