Zakup usług budowlanych od podmiotu mającego siedzibę na terenie Unii Europejskiej

F irma LTD z siedzibą w Anglii wykonuje prace specjalistyczne (remontowo-budowlane) na nieruchomościach na terenie Polski dla polskiego podatnika VAT. W związku ze świadczonymi usługami firma wystawia faktury z jedną pozycją w walucie polskiej (np. w kwocie 1.800 zł albo 3.500 zł). Ponadto na fakturze posługuje się numerem identyfikacji podatkowej, który nie jest aktywny w VIES (firma prawdopodobnie nie jest zarejestrowana do VAT UE). Jak należy rozliczyć takie faktury?

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku ich świadczenia na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania.

W odniesieniu do pewnych kategorii usług przepisy ustawy o VAT wprowadzają szczególne regulacje dotyczące miejsca świadczenia. Jedną z takich kategorii są usługi związane z nieruchomościami, w tym usługi świadczone przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usługi zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usługi przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego. Jak wynika z art. 28e ustawy o VAT, miejscem świadczenia tych usług jest miejsce położenia nieruchomości. Oznacza to, że o miejscu świadczenia, a tym samym opodatkowania usługi związanej z nieruchomością, decyduje wyłącznie miejsce położenia nieruchomości, z którą dana usługa jest ściśle związana, niezależnie od tego, dla jakiego podmiotu jest wykonywana oraz gdzie znajduje się siedziba usługodawcy.

Jeżeli kontrahent zagraniczny nie posiada siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w kraju położenia nieruchomości, ani nie jest w tym kraju zarejestrowany na potrzeby rozliczania podatku, obowiązek rozliczenia podatku od usługi budowlanej "przejdzie" na nabywcę usługi (tu: Czytelnika). Transakcja powinna być udokumentowana fakturą niezawierającą stawki i kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem. Przy czym powinna zawierać oznaczenie "odwrotne obciążenie".

Zakup usług od podatników unijnych stanowi dla nabywcy zazwyczaj import usług, od których to zakupów nabywca (podatnik polski) musi rozliczyć VAT. Przez import usług, w myśl art. 2 pkt 9 ustawy o VAT, rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Obowiązek rozliczenia importu usług występuje wówczas, gdy spełnione są następujące warunki:

1) usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e (usługi związane z nieruchomościami), podatnik ten nie jest zarejestrowany na potrzeby VAT,

2) usługobiorcą jest:

• w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b ustawy - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania na potrzeby VAT,
   
• w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania na potrzeby VAT.

Tak więc dla przyjęcia, iż mamy do czynienia z importem usług, konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze, usługa jest świadczona przez podatnika zagranicznego (niemającego w Polsce siedziby działalności, ani stałego miejsca prowadzenia działalności), po drugie, miejscem świadczenia usługi jest Polska.

Z pytania wynika, że usługa jest świadczona przez podmiot zagraniczny, który nie ma w Polsce siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności (nieruchomość jest położona w Polsce), zatem usługa ma miejsce świadczenia w Polsce.

Dla określenia miejsca świadczenia nie ma znaczenia to, czy usługodawca ma numer VAT UE, czy też nie.

Jak wynika z art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o VAT, kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lub 8 podatnikiem jest ich usługobiorca.

Ponadto, w myśl art. 86 ust. 10b ust. 3 ustawy o VAT, prawo do odliczenia VAT w odniesieniu do świadczenia usług, dla których podatnikiem jest nabywca usług, powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy od tych czynności. Jest to możliwe pod warunkiem uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.