Podmioty, które stosują prewspółczynnik

Stosowanie ograniczeń w odliczaniu VAT poprzez tzw. prewspółczynnik, dotyczy podmiotów, które:

• dokonują zakupu towarów i usług wykorzystywanych do celów wykonywanej działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza,
   
• nie mogą przyporządkować dokonanego zakupu jako służącego w całości do prowadzonej działalności gospodarczej.

Należy przy tym pamiętać, że odliczania VAT na podstawie prewspółczynnika nie stosuje się w odniesieniu do zakupu towarów i usług:

• na potrzeby osobiste, w sytuacji gdy wykorzystanie tych towarów czy usług podlega opodatkowaniu na podstawie odpowiednio art. 7 ust. 2 lub art. 8 ust. 2 ustawy o VAT,
   
• wykorzystywanych do nieodpłatnego użycia pojazdów samochodowych do innych celów niż działalność gospodarcza podatnika, które na mocy art. 8 ust. 5 ustawy nie podlega opodatkowaniu VAT.

W związku z wprowadzeniem nowych zasad odliczania VAT przy zakupach związanych z działalnością gospodarczą, jak i innymi niż działalność gospodarcza czynnościami pojawiło się szereg wątpliwości interpretacyjnych. Podatnicy mają bowiem problem z ustaleniem, czy prewspółczynnik dotyczy sytuacji, w których nabywane towary i usługi dotyczą wszystkich wykonywanych przez podatnika czynności, wśród których znajdują się takie, które - w świetle przepisów ustawy o VAT - wyłączone są z opodatkowania tym podatkiem (np. odszkodowania, dotacje, zakupy finansowane z ZFŚS itp.).

Aby ułatwić podatnikom rozliczanie VAT przy zastosowaniu prewspółczynnika Ministerstwo Finansów w dniu 17 lutego 2016 r. opublikowało na stronie internetowej www.finanse.mf.gov.pl broszurę informacyjną pt. "Zasady odliczania podatku od towarów i usług przez podatników prowadzących działalność o charakterze mieszanym, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2016 r.".

Zdaniem Ministerstwa Finansów: "(...) Czynności pozostające poza działalnością gospodarczą obejmują sferę działalności danego podmiotu niebędącą działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 i 3 ustawy o VAT, przykładowo działalność podmiotu w charakterze organu władzy (...)".

Natomiast za wykonywane w ramach działalności gospodarczej należy uznać niżej wymienione czynności, pomimo, iż nie podlegają opodatkowaniu VAT:

• otrzymanie odszkodowań umownych czy odsetek za nieterminowe dokonywanie płatności od kontrahentów,
   
• sprzedaż wierzytelności "trudnych",
   
• otrzymanie dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze niemających bezpośredniego wpływu na cenę dostarczanych przez podatnika towarów lub usług przez niego świadczonych, lecz wykorzystywanych w całości do wykonywania działalności gospodarczej objętej podatkiem VAT,
   
• zakupy od osób trzecich finansowane ze środków ZFŚS, udostępniane odpłatnie lub nieodpłatnie uprawnionym osobom,
   
• obowiązki pracodawcy związane z wykonywaniem zadań nałożonych przez ustawę o związkach zawodowych,
   
• otrzymanie przez komorników sądowych zwrotu wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji,
   
• zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Czynnościami zrównanymi z czynnościami wykonywanymi w ramach działalności gospodarczej jest także nieodpłatna dostawa towarów lub nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste. Mimo, że czynności te z definicji nie mają związku z działalnością gospodarczą, to w przypadkach określonych w art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2 ustawy o VAT następuje obowiązek naliczenia VAT.

Uwaga

W przypadku gdy podatnik nie wykonuje czynności, które pozostają poza działalnością gospodarczą lub czynności zwolnionych z VAT, oraz nie wykorzystuje nieruchomości włączonej w majątek przedsiębiorstwa na cele prywatne, nie dotyczą go nowe zasady odliczania VAT z zastosowaniem prewspółczynnika.

Aby stwierdzić, jakie zasady proporcjonalnego odliczania VAT należy zastosować, podatnik musi ustalić rodzaj wykonywanych przez siebie czynności.

Jeśli są to czynności:

1) wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i poza tą działalnością - zastosowanie znajdą zasady określone w art. 86 ust. 2a-2h i art. 90c ustawy o VAT,

2) polegające na wykorzystywaniu nieruchomości włączonej w majątek przedsiębiorstwa na cele działalności gospodarczej i cele prywatne - należy stosować zasady określone w art. 86 ust. 7b i art. 90a ustawy o VAT,

3) opodatkowane i zwolnione z VAT - podlegają rozliczeniu tak jak w latach wcześniejszych na podstawie art. 90 i 91 ustawy o VAT.