Odwrotne obciążenie - kto rozlicza VAT?

Konstrukcja przepisów ustawy o VAT jako generalną zasadę przyjmuje obowiązek rozliczenia podatku VAT od sprzedaży towaru czy usługi przez dostawcę (usługodawcę). Jednak w przypadku sprzedaży niektórych towarów ustawodawca przewidział szczególne zasady rozliczania VAT należnego, polegające na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy towaru ze sprzedawcy na nabywcę, który staje się także podmiotem uprawnionym do odliczenia podatku naliczonego od tej transakcji. Mechanizm ten ma zastosowanie do towarów wskazanych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT jeśli łącznie spełnione są poniższe przesłanki wynikające z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy:

a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122.

Uwaga

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie tylko wówczas, gdy nabywcą towarów wymienionych w załączniku nr 11 ustawy jest czynny podatnik VAT.

W przypadku gdy ww. warunki zostaną spełnione, dostawca towaru jest zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku należnego z tego tytułu do urzędu skarbowego. Wykazuje on wówczas sprzedaż w poz. 31 w deklaracji VAT jako dostawę towarów, dla których podatnikiem jest nabywca podając jedynie wartość netto ww. dostawy i wystawia fakturę z dodatkową informacją: "odwrotne obciążenie" (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT), niezawierającą stawki i kwoty podatku (art. 106e ust. 4 pkt 1 ustawy).

Zakup towarów objętych odwrotnym obciążeniem zobowiązuje ich nabywcę do rozliczenia podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy towarów. Nabywca wykazuje w poz. 34 i 35 deklaracji VAT wartość netto dostawy i wysokość podatku należnego.

Przy odliczeniu podatku naliczonego związanego z tą dostawą towarów (w tym przypadku kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego, o czym mowa w art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. b) ustawy) ma zastosowanie art. 86 ust. 10 i art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią art. 86 ust. 10 ustawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do danej transakcji. Z tym, że w przypadku dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 podatnikiem jest ich nabywca, prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tej transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.