Ulga w czasie separacji lub po rozwodzie

Gdy oboje rodzice pozostający w separacji lub będący po rozwodzie dysponują prawem do wykonywania władzy rodzicielskiej w stosunku do dziecka, w ich gestii leży uzgodnienie sposobu obliczenia przysługującej im kwoty ulgi. Problem z rozliczeniem ulgi pojawia się w sytuacji, gdy nie mogą oni w tym zakresie dojść do porozumienia.

W kwestii podziału ulgi w tym ostatnim przypadku funkcjonują sprzeczne opinie zarówno w interpretacjach fiskusa, jak i w wyrokach wydawanych przez sądy administracyjne. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 27 kwietnia 2015 r., nr ITPB2/4511-124/15/RS, uznał za jedyny słuszny równy podział możliwej do odliczenia w ramach tej ulgi kwoty pomiędzy rozwiedzionych rodziców, z których każde ma prawo do jej zastosowania w związku z posiadaniem władzy rodzicielskiej. Z kolei Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z dnia 31 sierpnia 2015 r., nr IPTPB2/4511-326/15-4/PK uznał, że jeśli jedynie matka faktycznie opiekuje się dziećmi i wykonuje wszystkie obowiązki bez udziału ojca, to nie musi się z nim dzielić ulgą.

Podobny rozdźwięk można zaobserwować w orzecznictwie sądowym. Przykładowo WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 5 maja 2015 r., sygn. akt I SA/Gl 609/14, uznał, że brak porozumienia pomiędzy rozwiedzionymi rodzicami nie oznacza, że każde z nich może skorzystać w zeznaniu z odliczenia 50% ulgi na dzieci. Prawo do zastosowania ulgi ma tylko ten rodzic, który w danym roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską, a nie tylko ją posiadał. Czym innym jest bowiem posiadanie władzy, a czym innym jej wykonywanie. Wykonywanie władzy rodzicielskiej polega na sprawowaniu faktycznej pieczy nad dzieckiem, a więc wspólnym zamieszkiwaniu, zabezpieczeniu wszystkich jego potrzeb od tzw. życiowych, tj. ubioru i wyżywienia, po edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne. Podobnie rozstrzygnął WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 19 maja 2015 r., sygn. akt I SA/Bk 242/15. Również w tym przypadku skład orzekający uznał, że z ulgi powinien korzystać tylko ten rodzic, który faktycznie zajmuje się dzieckiem. Nie można jej automatycznie na podstawie wyroku rozwodowego przyznawać drugiemu z nich tylko dlatego, że sąd nie pozbawił go władzy rodzicielskiej.

Z kolei WSA w Opolu w wyroku z dnia 10 czerwca 2015 r., sygn. akt I SA/Op 40/15, uznał, że prawo do odliczenia ulgi na dzieci nie zależy od faktycznego wykonywania władzy rodzicielskiej, z uwagi na to, że przepisy ustawy o pdof nie zawierają takiego warunku. Dopóki więc rodzic niezajmujący się bezpośrednio dzieckiem nie zostanie tej władzy pozbawiony, również on może z ulgi korzystać. Jeśli nie dojdzie w tej kwestii do porozumienia z drugim rodzicem, to każde z nich może odliczyć po 50% ulgi. Podobnie NSA w wyroku z dnia 4 listopada 2014 r., sygn. akt II FSK 2528/12, stwierdził, że w sytuacji, gdy dochodzi do przekroczenia limitu ulgi na dziecko, a podatnicy nie są w stanie zgodnie wykazać, w jaki sposób podzielili się ulgą, fiskus ma prawo podzielić ją równo pomiędzy oboje rodziców.