Dochody pełnoletniego dziecka

W 2015 r. wychowywałam dwie 10-letnie córki bliźniaczki oraz miałam na utrzymaniu pełnoletniego syna - licealistę. Syn zdobył uprawnienia ratownika wodnego i w 2015 r. "dorabiał" sobie w tym charakterze w trakcie roku szkolnego w weekendy na miejscowym basenie, a w czasie wakacji nad morzem. Czy uzyskanie przez syna własnych dochodów pozbawia mnie możliwości skorzystania w stosunku do niego z tzw. ulgi na dzieci?

Dzieci uczęszczające do szkół ponadgimnazjalnych oraz studenci coraz częściej sami zarobkują. Z reguły ich dochody są na tyle niskie, że zapłacony od nich zaliczkowo podatek odzyskują po zakończeniu roku w zeznaniu podatkowym. Niestety, czasami zarobki dzieci, ale tylko tych pełnoletnich, mogą pozbawić ich rodziców prawa do ulgi prorodzinnej.

Rodzaje przychodów

Uczniowie i studenci najczęściej osiągają przychody z umów zlecenia, czasami również z umów o pracę. Forma zatrudnienia ma wpływ na sposób opodatkowania uzyskanych w ten sposób przychodów. Należności z umowy o pracę są zawsze opodatkowane według skali podatkowej. Natomiast w stosunku do umów zlecenia, z których przychody zaliczane są do źródła jakim jest działalność wykonywana osobiście (art. 13 pkt 8 ustawy o pdof), o sposobie opodatkowania wynagrodzenia za ich wykonanie decyduje kwota należności określona w umowie. Gdy kwota ta nie przekracza 200 zł, a dziecko-zleceniobiorca nie jest pracownikiem zleceniodawcy, wówczas przychody z tego tytułu opodatkowane są 18% zryczałtowanym podatkiem (art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o pdof). W pozostałych przypadkach należności ze zleceń opodatkowane są według skali podatkowej.

Wpływ sposobu opodatkowania na ulgę

Podatnicy utrzymujący pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o pdof, w związku z wykonywaniem przez nich obowiązku alimentacyjnego, mają prawo do ulgi prorodzinnej, o ile spełniają wszystkie pozostałe omówione wcześniej warunki do skorzystania z tego odliczenia.

Odliczenie ulgi na takie dziecko przez uprawnionego podatnika jest możliwe wówczas, gdy dochody tego dziecka - ale tylko te opodatkowane według skali podatkowej i dochody z niektórych kapitałów pieniężnych - łącznie w danym roku nie przekraczają kwoty 3.089 zł.

W efekcie przychody pełnoletniego dziecka opodatkowane na podstawie przepisów określonych w ustawie o pdof, ale na innych zasadach niż wskazane w art. 27 i art. 30b, nie wpływają na prawo podatnika do omawianych preferencji podatkowych. Odnosi się to do przychodów m.in. z umów zlecenia, opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym na zasadach określonych w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o pdof. Stąd zawieranie przez pełnoletnie dziecko podejmujące się prac dorywczych wyłącznie umów drobnych zleceń może okazać się sposobem na zarobkowanie bez ograniczeń kwotowych, niepozbawiające rodziców bądź opiekunów prawnych prawa do omówionych preferencji.

Dochody z tzw. drobnych zleceń pełnoletniego dziecka pozostają bez wpływu na prawo rodzica do ulgi prorodzinnej.

Dochód, czyli co?

Fiskus od szeregu lat utrzymuje, że aby sprawdzić czy dochody dziecka mieszczą się w ustawowym limicie, jego przychody należy pomniejszyć wyłącznie o koszty uzyskania przychodów. Nie można natomiast pomniejszać ich o ewentualne składki na ubezpieczenia społeczne, jeżeli zostały potrącone przez płatnika.

Jak w wielu innych sporach z fiskusem, również w tym, po stronie podatników opowiada się orzecznictwo sądowe. Przykładem mogą tu być wydane w 2015 r. dwa wyroki NSA: z dnia 23 kwietnia 2015 r., sygn. akt II FSK 675/13 oraz z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt II FSK 2163/13. W obu przypadkach sąd II instancji uznał, że wyliczając limit dochodów pełnoletniego dziecka niepowodujący utraty przez jego rodziców prawa do omawianych preferencji, podlegający opodatkowaniu przychód powinien zostać pomniejszony nie tylko o koszty uzyskania przychodów, ale również o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne.