Zmiana sposobu wykorzystywania samochodu

Nowelizacja ustawy o VAT, która nastąpiła z dniem 1 kwietnia 2014 r., wprowadziła nowe zasady odliczania VAT od samochodów, wprowadziła też tzw. "system korekt" (patrz: art. 90b ustawy o VAT). Jest on stosowany w przypadku zmiany celu wykorzystywania pojazdu samochodowego - tj. z wykorzystywania go do celów mieszanych (firmowych i prywatnych) na wykorzystywanie wyłącznie do celów firmowych (i odwrotnie). Zmiana ta - o ile nastąpi w okresie 60 miesięcy (lub 12 miesięcy - dotyczy pojazdów o wartości początkowej nieprzekraczającej 15.000 zł), licząc od miesiąca nabycia pojazdu (jego importu, oddania do używania) - zobowiąże lub uprawni do korekty VAT odliczonego od zakupu (importu, itp.) tego pojazdu.

W przypadku wykorzystywania przez podatnika pojazdu samochodowego również do czynności zwolnionych od podatku (bez prawa do odliczeń), kwota korekty powinna uwzględniać proporcję określoną zgodnie z art. 90 ustawy o VAT.

Jeżeli w okresie korekty pojazd zostanie sprzedany, wówczas przyjmuje się, że do końca okresu korekty samochód ten wykorzystywany jest wyłącznie do celów firmowych. Jeżeli zatem np. od zakupu pojazdu podatnik odliczy 50% kwoty podatku, a następnie go sprzeda (sprzedaż będzie opodatkowana), powinien przyjąć, że od miesiąca sprzedaży do końca okresu korekty samochód służy wyłącznie celom firmowym. W takim przypadku podatnik mógłby zatem "odzyskać" część VAT nieodliczonego przy zakupie pojazdu.

WAŻNE: Korekty VAT w związku ze zmianą wykorzystywania pojazdu należy dokonać w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpi ta zmiana, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

W tym miejscu podkreślamy, że systemowi korekt, o których mowa w art. 90b ustawy o VAT, podlegają tylko wydatki z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia pojazdu. Korekty nie dokonuje się natomiast od wydatków na nabycie paliwa, części eksploatacyjnych, lub zakupu usługi najmu czy leasingu samochodu. Odliczenie VAT od tych wydatków odbywa się bowiem na bieżąco (a nie jak przy nabyciu "na własność" - jednorazowo, "z góry"). Podobnie uznają również organy podatkowe, czego przykładem mogą być np. interpretacje indywidualne: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 15 grudnia 2015 r., nr ILPP1/4512-1-747/15-2/HW, Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 15 czerwca 2015 r., nr IBPP2/4512-300/15/WN, czy Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 listopada 2014 r., nr IPPP2/443-799/14-2/MM.

Przepisy nie precyzują, w której pozycji deklaracji wykazać korekty VAT dokonywane w związku ze zmianą celu wykorzystywania pojazdu. Naszym zdaniem, najlepiej korektę tę wykazać w pozycji, gdzie wykazuje się korekty dokonywane na podstawie art. 91 ustawy o VAT, tj. np. w deklaracji VAT-7₍₁₆₎ w poz. 46 (jeśli pojazd jest środkiem trwałym) lub w poz. 47.

UWAGA! Przepisy dotyczące korekty VAT dokonywanej w związku ze zmianą sposobu wykorzystywania samochodów są stosowane do pojazdów nabytych (wytworzonych, itp.) od 1 kwietnia 2014 r. Jedynie na zasadzie wyjątku można "odzyskać" część nieodliczonego VAT od pojazdów nabytych (wytworzonych, itp.) wcześniej, ale tylko i wyłącznie w przypadku ich sprzedaży. Zaznaczmy tu dodatkowo, że przez sprzedaż rozumie się m.in. odpłatną dostawę towaru, a za taką dostawę rozumie się również m.in. nieodpłatne przekazanie towaru na cele prywatne, które to przekazanie - na mocy art. 7 ust. 2 ustawy o VAT - jest opodatkowane. W związku z tym, jeżeli przekazanie samochodu na cele prywatne jest opodatkowane, naszym zdaniem podatnik może "odzyskać" część VAT nieodliczonego od zakupu tego samochodu, w trybie korekty dokonywanej zgodnie z art. 90b ustawy o VAT (o ile okres korekty jeszcze nie upłynął).

System korekt VAT, określony w art. 90b ustawy o VAT, który jest stosowany przy zmianie celu wykorzystywania pojazdów, jest podobny do zasad korygowania VAT w związku ze zmianą przeznaczenia towaru (np. z działalności opodatkowanej do działalności zwolnionej z VAT - patrz art. 91 ustawy o VAT). Istotną różnicą jest tylko to, że w przypadku zmiany celu wykorzystania samochodu okresy korekty liczy się w miesiącach, a zgodnie z art. 91 ustawy o VAT - okresy te liczy się w latach (nie dotyczy tylko okresu korekty dla niskocennych środków trwałych i wyposażenia, dla których okres korekty wynosi 12 miesięcy).

Przypominamy również, że z dniem 1 kwietnia 2014 r. został uchylony pkt 20 w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2015 r. poz. 736). To oznacza, że od 1 kwietnia 2014 r. sprzedaż samochodów, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł (lub odpowiednio 50% i 5.000 zł), należy opodatkować.

Zmiana przeznaczenia samochodu w trakcie miesiąca - odliczenie VAT od czynszu najmu/rat leasingowych

Może zdarzyć się tak, że podatnik użytkujący samochód na podstawie umowy najmu, dzierżawy, itp., w trakcie miesiąca zmieni jego przeznaczenie, np. z celów firmowych na mieszane. W takim przypadku odliczenia VAT z faktury za najem (leasing, itp.) powinien dokonać w odpowiedniej proporcji, tj.:

1) za okres od początku miesiąca do dnia poprzedzającego dzień zmiany - 100%,

2) za okres od dnia zmiany przeznaczenia do końca miesiąca - 50%.

W powyższym przykładzie faktura leasingowa została wystawiona (i otrzymana) w miesiącu, którego usługa dotyczy (tu: w grudniu). Nie zawsze jednak tak musi być. Usługi leasingu rozliczane są bowiem zazwyczaj w okresach rozliczeniowych, a faktury dokumentujące takie usługi mogą być wystawione dowolnie wcześnie (o ile zawierają informacje, jakiego okresu rozliczeniowego dotyczą). Mogą być także wystawione dopiero w kolejnym miesiącu w stosunku do okresu, którego leasing dotyczy (nie później jednak niż z upływem terminu płatności). Dla nabywcy termin odliczenia VAT z faktury leasingowej nie jest jednak zależny od okresu, którego leasing dotyczy - ważna jest tylko data otrzymania faktury.

WAŻNE: Nabywca może odliczyć VAT z faktury za leasing samochodu w miesiącu, w którym otrzymał tę fakturę, lub w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Wątpliwości co do rozliczania VAT z faktury leasingowej wystawionej (otrzymanej) w miesiącu innym, niż miesiąc, którego faktura dotyczy, gdy dodatkowo występuje zmiana przeznaczenia samochodu, były rozstrzygane w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 14 listopada 2014 r., nr IPPP2/443-799/14-2/MM. Z tej interpretacji wynika, że bez względu na to, kiedy wystawiono fakturę leasingową i kiedy nabywca ją otrzymał, ostatecznie z faktury dotyczącej okresu, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia pojazdu, powinno mieć zastosowanie odliczenie proporcjonalne. To w niektórych przypadkach może zobowiązać podatnika do skorygowania deklaracji VAT, w której odliczono VAT z faktury leasingowej.