Wkłady do spółki kapitałowej tylko niekiedy z PCC

Zasadą jest, że wniesienie wkładów przy zawarciu umowy spółki, jak też w trakcie jej funkcjonowania objęte jest PCC. Za zmianę umowy spółki kapitałowej objętą tym podatkiem uważa się m.in. podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki. Podstawę opodatkowania w takim przypadku stanowi wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy. Jeśli uchwałę wspólników w tej sprawie protokołuje notariusz, od podstawy opodatkowania odlicza się kwotę wynagrodzenia z VAT pobraną przez notariusza i opłaty związane z wpisem zmian do KRS. Stawka PCC wynosi 0,5%. Nie ma jednak potrzeby płacenia PCC, o ile do danej czynności znajdzie zastosowanie wyłączenie od PCC albo zwolnienie od PCC.

Wyłączenia od PCC dotyczące aportów

Na mocy art. 2 pkt 6 lit. c) ustawy o PCC wyłączone od PCC są umowy spółki i ich zmiany związane z wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje:

• przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części (ZCP),
• udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów; zastosowanie tego wyłączenia zależy od spełniania warunku co do udziałów/akcji dających większość głosów lub posiadania już większości głosów tej spółki (zob. np. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 22 grudnia 2023 r., nr 0111-KDIB2-3.4014.432.2023.4.JS).

Wyłączenie to może mieć zastosowanie zarówno przy zawiązywaniu spółki kapitałowej, jak i gdy w spółce przeprowadzane jest podwyższenie kapitału zakładowego. Przy tym dotyczy ono wyłącznie wskazanych aportów.

Klauzula stand still

W przypadku innych aportów spółki kapitałowe mogą uniknąć zapłaty PCC powołując się na regulacje unijne (a konkretnie klauzulę stand still, por. wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2017 r., sygn. akt II FSK 3133/15). Przy tym możliwość powoływania się na tę klauzulę dotyczy tylko tych aportów, które objęte są opodatkowaniem VAT (czyli gdy z tytułu danej czynności jedna ze stron podlega opodatkowaniu podatkiem VAT lub jest z tego podatku zwolniona). Organy podatkowe potwierdzają brak opodatkowania PCC zgodnie z tą klauzulą (por. np. interpretację indywidualną Dyrektora KIS z dnia 12 kwietnia 2023 r., nr 0111-KDIB2-2.4014.16.2023.3.MZ). Jednak w celu skorzystania z klauzuli stand still warto uzyskać interpretację indywidualną w zakresie VAT i PCC. W przypadku PCC konieczne jest powołanie się na wskazaną klauzulę.

Klauzula ta nie znajduje jednak zastosowania w razie wnoszenia aportem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Tu istotne jest wspomniane wcześniej wyłączenie od PCC na podstawie art. 2 pkt 6 lit. c) ustawy o PCC. Przy tym dotyczy ono tylko sytuacji, gdy wnoszone jest przedsiębiorstwo (ewentualnie ZCP) innej spółki kapitałowej, a nie np. indywidualnego przedsiębiorcy.

Omawiana klauzula dotyczy wkładów objętych VAT, nie będzie miała zatem zastosowania w razie, gdy wnoszącym będzie np. osoba fizyczna niebędąca podatnikiem VAT.

Inne wyłączenia

Ustawa o PCC reguluje także inne wyłączenia, w tym to określone w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o PCC. Zgodnie z nim nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia. NSA w wyroku z dnia 9 października 2019 r., sygn. akt II FSK 3414/17, podkreślił, że w regulacji tej nie dokonano podziału na czynności bezpośrednio lub pośrednio odnoszące się do wymienionych w nim przedmiotów, a zatem nie wprowadzono kryterium "bezpośredniości" związku czynności cywilnoprawnej z tym przedmiotem. NSA uznał, że podwyższenie kapitału zakładowego jednoosobowej spółki z o.o. gminy (prowadzącej szpital) wykonującej świadczenia zdrowotne, którego celem jest wyłącznie umożliwienie realizacji zadań publicznych (samorządu terytorialnego) w zakresie opieki zdrowotnej, podlega wyłączeniu od PCC na podstawie art. 2 pkt 1 lit. f) ustawy o PCC. Podobna wykładnia analizowanego przepisu została zaprezentowana w wyrokach NSA m.in. z dnia 21 kwietnia 2017 r., sygn. akt II FSK 855/15, oraz z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt II FSK 2641/15. Przytoczone orzecznictwo NSA wynika głównie z faktu, że organy podatkowe prezentowały stanowisko, zgodnie z którym konieczne jest rozliczenie PCC w omawianych okolicznościach.

Przy tym stanowisko organów uległo jednak zmianie. Świadczy o tym m.in. cofnięcie skargi kasacyjnej od wyroku WSA w Gliwicach z dnia 14 maja 2021 r., sygn. akt I SA/Gl 409/21 (w wyroku tym Sąd poparł pogląd o braku PCC), a w konsekwencji umorzenie postępowania przez NSA i uprawomocnienie się wyroku WSA w Gliwicach czy zmiana z urzędu jednej z takich niekorzystnych dla spółki interpretacji indywidualnych przez Szefa KAS w interpretacji indywidualnej z dnia 20 czerwca 2023 r., nr DOP10.841.4.3.2023.