Przychód wspólnika gdy pobrane zaliczki przekroczyły udział w zysku spółki jawnej

Osoba fizyczna będąca wspólnikiem spółki jawnej osób fizycznych pobierała w 2023 r. zaliczki na poczet zysku. Nie została jeszcze podjęta uchwała w sprawie podziału zysku, ale już wiadomo, że pobrane zaliczki przekroczyły wysokość faktycznie przypadającego wspólnikowi udziału w zysku. Jakie będą konsekwencje podatkowe stwierdzenia tej nadwyżki?

W sytuacji gdy zaliczki pobrane na poczet udziału w zysku przekroczyły faktyczną kwotę zysku należnego wspólnikowi i nie rozliczył się on ze spółką, zwracając kwotę tej nadwyżki, to konieczne jest ustalenie przychodu z nieodpłatnego świadczenia.

Zgodnie z regulacjami Kodeksu spółek handlowych wspólnicy spółek osobowych, np. spółki jawnej, co do zasady, mają prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczą w stratach, a także mogą żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Za dopuszczalną uważa się jednak praktykę pobierania przez wspólników w trakcie roku podatkowego zaliczek na poczet udziału w zysku za zgodą wszystkich wspólników. Zaliczki te nie stanowią trwałego przysporzenia majątkowego, zatem ich wypłata nie skutkuje powstaniem przychodu. Po zakończeniu roku dochodzi do ustalenia wyniku finansowego spółki, a w konsekwencji do określenia przypadającego wspólnikowi udziału w zysku lub stracie. Może się wówczas okazać, że suma wypłaconych zaliczek na poczet zysku przekracza kwotę przypadającego na wspólnika udziału w zysku spółki. W orzecznictwie wskazywane jest, że wspólnik nie ma obowiązku zwrotu nadwyżki, gdyż może ona być rozliczona w kolejnym okresie, w którym spółka osiągnie zysk (m.in. wyrok SN z 28 listopada 2019 r., sygn. akt III CSK 286/17). Jednak w ocenie organów podatkowych, w takiej sytuacji u wspólnika powstaje przychód. Przyjmują one bowiem, że wspólnik korzysta z kapitału spółki bez wynagrodzenia, co jest równoznaczne z otrzymaniem nieodpłatnego świadczenia. Wartość tego świadczenia ustala się na zasadach określonych w art. 11 ust. 2a pkt 4 updof. Jego uwzględnienie w opisanym przypadku oznacza, że przychód należy ustalić w wysokości odsetek, jakie wspólnik musiałby zapłacić, gdyby zaciągnął pożyczkę u niezależnego podmiotu prowadzącego działalność w zakresie udzielania pożyczek. Wartość tego nieodpłatnego świadczenia stanowi u wspólnika przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 updof. Takie stanowisko zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji indywidualnej z 16 kwietnia 2018 r., nr 0115-KDIT3.4011.150.2018.1.WRws.