Nieprzystąpienie przez zleceniobiorcę do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych a ulga dla seniora

Na umowę zlecenia zatrudniamy 66-letniego mężczyznę, który równocześnie świadczy pracę na podstawie umowy o pracę w innym podmiocie. Ma on ustalone prawo do emerytury, ale ze względu na kontynuowanie zatrudnienia zawiesił wypłatę tego świadczenia. Osoba ta nie wniosła o objęcie jej dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu umowy zlecenia. Czy w tej sytuacji podatnik (zleceniobiorca) może złożyć zleceniodawcy oświadczenie, że spełnia warunki do stosowania ulgi dla seniora?

W sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik (zleceniobiorca) może złożyć zleceniodawcy oświadczenie o spełnianiu warunków do stosowania ulgi dla seniora.

Zwolnienie od podatku, potocznie nazywane ulgą dla seniorów, uregulowane jest w art. 21 ust. 1 pkt 154 updof. Z przepisu tego wynika, że mogą z niej korzystać kobiety po ukończeniu 60 roku życia i mężczyźni po ukończeniu 65 roku życia. Polega ona na zwolnieniu od podatku dochodowego, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł, następujących przychodów:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 updof,
• z zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, oraz
• z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30c albo art. 30ca updof albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Jednym z warunków zastosowania tego zwolnienia od podatku jest to, aby podatnik podlegał z tytułu uzyskania wymienionych przychodów ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ponadto nie może on otrzymywać, mimo nabycia uprawnienia:

a) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników,

b) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,

c) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,

d) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

e) świadczenia, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 4a updof,

f) uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w ustawie - Prawo o ustroju sądów powszechnych,

g) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.

Płatnik stosuje ulgę dla seniora po otrzymaniu od podatnika oświadczenia (np. na druku PIT-2), że spełnia on warunki do korzystania z tej preferencji. Uwzględnia to oświadczenie najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał.

Przypomnijmy, że w sytuacji gdy osoba wykonująca umowę zlecenia jest jednocześnie w innym podmiocie zatrudniona na podstawie umowy o pracę (nie wykonuje umowy zlecenia na rzecz własnego pracodawcy), to wtedy z tytułu wykonywanej umowy zlecenia podlega obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu - jeżeli ze stosunku pracy uzyskuje, w przeliczeniu na okres miesiąca, przychód w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczenia społeczne z umowy zlecenia są w takiej sytuacji dobrowolne. Wynika tak z art. 9 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.).

W opisanym stanie faktycznym podatnik spełnia warunek wieku i niepobierania emerytury. Pozostało zatem ustalić, czy ulga dla seniora przysługuje w odniesieniu do przychodów z umowy zlecenia osobie, która:

• nie wniosła o objęcie jej dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu wykonywanej umowy zlecenia,
• jednocześnie jest objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu osiągania przychodów ze stosunku pracy w innym podmiocie.

O rozstrzygnięcie tej kwestii zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów. W piśmie otrzymanym 20 marca 2023 r. resort wyjaśnił, że: "(...) jedną z przesłanek warunkujących stosowanie ulgi dla pracujących seniorów jest podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu uzyskiwanych przychodów. Zarówno przychody ze stosunku pracy jak i przychody z umowy zlecenia stanowią tytuły do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Okoliczność, że w niektórych przypadkach określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym podatnik nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z tytułu uzyskiwanych przychodów z umowy zlecenia, nie oznacza, że w odniesieniu do przychodów osiąganych z tego tytułu traci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT. W stanie faktycznym opisanym w wystąpieniu podatnik będzie uprawniony do złożenia swojemu zleceniodawcy oświadczenia o spełnianiu warunków do stosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 ustawy PIT".