Przekazanie wspólnikowi nagrody otrzymanej w konkursie przez spółkę

Spółka niebędąca osobą prawną otrzymała nagrodę w konkursie architektonicznym. Zamierza ją w całości wypłacić tylko temu wspólników (architektowi), który był odpowiedzialny za wyróżniony projekt. Jakie w związku z tym wystąpią skutki podatkowe zarówno po stronie spółki, jak i wspólnika, któremu zostanie wypłacona nagroda? Dodajmy, że wspólnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem.

Otrzymanie przez spółkę niebędącą osobą prawną nagrody w konkursie architektonicznym skutkuje koniecznością rozpoznania u każdego ze wspólników przychodu z działalności gospodarczej (proporcjonalnie do jego udziału w zysku spółki), podlegającego opodatkowaniu zgodnie z przyjętą przez podatnika formą opodatkowania. Natomiast późniejsze wypłacenie przez spółkę całości tej nagrody wyłącznie jednemu ze wspólników, naszym zdaniem, należy rozpatrywać na gruncie przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Ze względu na bardzo lakoniczne przedstawienie w pytaniu stanu faktycznego, konieczne jest przyjęcie pewnych założeń. Mianowicie zakładamy, że pytanie dotyczy spółki niebędącej osobą prawną w rozumieniu art. 5a pkt 26 updof (czyli spółki cywilnej albo spółki partnerskiej bądź spółki jawnej niebędącej podatnikiem CIT), której wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne. W takiej sytuacji podatnikami podatku dochodowego są poszczególni wspólnicy, a nie ta spółka (jako całość). Przychody z tytułu udziału we wspomnianej spółce, a także koszty uzyskania tych przychodów u każdego wspólnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa poszczególnych wspólników do udziału w zysku są równe (art. 8 ust. 1 i 2 updof). Na podstawie ewidencji księgowej prowadzonej przez spółkę, każdy ze wspólników powinien obliczać swój dochód - jako nadwyżkę przypadającej na niego (proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku) kwoty przychodów nad kosztami ich uzyskania (obliczonymi z zachowaniem tej samej proporcji). Od tak ustalonego dochodu każdy wspólnik ma obowiązek samodzielnie wpłacać w trakcie roku zaliczki na podatek, a po zakończeniu roku, podatek wynikający z zeznania podatkowego.

W myśl art. 5b ust. 2 updof, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, to przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1 updof, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof, tj. z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z pytania wynika, że spółka niebędąca osobą prawną przystąpiła do konkursu architektonicznego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Trzeba zatem zauważyć, że zgodnie z poglądem konsekwentnie prezentowanym przez organy podatkowe, nagrody uzyskane przez uczestników konkursu, którzy przystąpili do konkursu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowią przychód z działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 updof. Oznacza to, że dochód (przychód) z tytułu wygranej przez podatnika nagrody podlega opodatkowaniu według takich samych zasad jak dochód (przychód) z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. W takim przypadku nie ma zastosowania opodatkowanie w formie 10% zryczałtowanego podatku dochodowego, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 updof. W konsekwencji podatnik powinien doliczyć otrzymaną nagrodę do innych przychodów uzyskanych z działalności gospodarczej i opodatkować zgodnie z obowiązującymi go zasadami. Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacjach indywidualnych z 5 lipca 2022 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.380.2022.4.MS2, z 14 grudnia 2021 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.778.2021.2.SJ, a także z 13 lipca 2018 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.337.2018.2.IS.

Rozstrzygnięcie tej kwestii jeszcze przed kilkoma laty było odmiennie interpretowane przez sądy administracyjne. Jednak ostatnio sądy te podzielają pogląd organów podatkowych. Przykładowo, NSA w wyroku z 1 grudnia 2020 r., sygn. akt II FSK 1996/18 stwierdził, że: "(...) w sytuacji, gdy nagroda została uzyskana przez przedsiębiorcę w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, to nie ma podstaw do zastosowania przepisu art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. i wyłączenia ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., a więc z pozarolniczej działalności gospodarczej, dodatkowej gratyfikacji w postaci nagrody konkursowej. Nagroda ta powinna być opodatkowana na takich samych zasadach jak pozostałe przychody z działalności gospodarczej prowadzonej przez uczestnika konkursu". Analogicznie uznał NSA w wyroku z 6 sierpnia 2020 r., sygn. akt II FSK 976/18.

Zatem w rozpatrywanej sytuacji otrzymanie przez spółkę niebędącą osobą prawną nagrody w konkursie architektonicznym skutkuje koniecznością rozpoznania u każdego ze wspólników przychodu z działalności gospodarczej (proporcjonalnie do jego udziału w zysku spółki), podlegającego opodatkowaniu zgodnie z przyjętą przez podatnika formą opodatkowania. Obowiązek ten dotyczy także tego ze wspólników, któremu spółka (jej wspólnicy) obecnie ma zamiar wypłacić całą nagrodę.

Jeżeli zaś otrzymaną nagrodę spółka wypłaci w całości tylko jednemu ze wspólników, to - naszym zdaniem - korzyść majątkową, jaką uzyska ten wspólnik, trzeba rozpatrywać na gruncie przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.). Z pytania bowiem należy wnosić, że wypłata ta nie nastąpi w ramach rozliczeń zobowiązań spółki wobec wspólnika (np. z tytułu należnego mu zysku lub należności pracowniczych). Zatem omawiana wypłata nie będzie powiązana z działalnością gospodarczą spółki, lecz z realizacją celu, jakim jest przysporzenie majątkowe na rzecz jednego ze wspólników. Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn nie stosuje się przepisów ustawy o PIT.