Upominek dla pracownika

Zakład pracy pracownikowi przechodzącemu na emeryturę kupił ze środków obrotowych upominek, mimo że nie jest on obowiązany do tego rodzaju świadczeń na rzecz pracowników. Czy wartość upominku podlega opodatkowaniu oraz czy jest kosztem uzyskania przychodów?

Zgodnie z aktualną linią interpretacyjną organów podatkowych opartą głównie na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13, upominki przekazywane pracownikom nie są nieodpłatnymi świadczeniami w rozumieniu ustawy o PIT stanowiącymi przychód ze stosunku pracy, lecz spełniają przesłanki darowizn, do których stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wobec tego pracodawca w tym przypadku nie pełni roli płatnika PIT. Wartość upominku przekazanego pracownikowi przechodzącemu na emeryturę nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.

Stosownie do art. 12 ust. 1 updof, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Są to w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Definicja ta jest bardzo szeroka, traktuje przychody pracownicze jako wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartości pieniężne świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Na tej podstawie można byłoby uznać, że mieszczą się w nich także upominki okolicznościowe otrzymywane od pracodawcy, np. z okazji narodzin dziecka, ślubu, przejścia na emeryturę etc. Tymczasem organy podatkowe twierdzą, że jeśli prezenty wręczane pracownikowi są formą gratulacji, uhonorowania pracownika z okazji istotnego dla niego dnia, a nie formą dodatkowej gratyfikacji za rezultaty pracy, to nie należy ich postrzegać w kategorii przychodów ze stosunku pracy, lecz w kategorii darowizn. Inaczej mówiąc, jeśli pracodawca nie jest zobowiązany przepisami prawa pracy ani umową zawartą z pracownikiem do dokonywania takich świadczeń na rzecz pracowników, a tym samym pracownik nie może dochodzić od pracodawcy wydania upominku, to wówczas należy uznać, że tego rodzaju świadczenia są darowiznami podlegającymi przepisom o podatku od spadków i darowizn. Tak wynika z interpretacji indywidualnych Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 sierpnia 2021 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.475.2021.3.DJ, z 21 czerwca 2021 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.279.2021.4.MG, z 2 marca 2021 r., nr 0115-KDIT2.4011.868.2020.1.MD, z 18 kwietnia 2019 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.74.2019.1.MU.

Na wypracowanie takiego stanowiska niewątpliwie wpłynął wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13, w którym Trybunał wskazał, że nie wszystkie świadczenia otrzymywane przez pracowników od pracodawców można uznać za przychód w rozumieniu ustawy o PIT. "W ocenie Trybunału jest oczywiste, że pracodawcy (poza wyjątkowymi sytuacjami) nie dokonują darowizn na rzecz swoich pracowników. Jednocześnie jest oczywiste, że wynagrodzenie za pracę może przybierać nie tylko pieniężną postać lecz także postać różnego rodzaju świadczeń, które - nawet nieujęte w umowie o pracę - w praktyce są postrzegane jako jego element. Gdyby się zdarzyło, że pracodawca rzeczywiście chce obdarować konkretnego pracownika, np. z okazji jubileuszu zatrudnienia wręcza mu zegarek, wówczas korzyść tę należałoby potraktować jako podlegającą ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (...)".

W związku z tym, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 updof, do przychodów z tytułu darowizn nie stosuje się przepisów ustawy o PIT, lecz przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, pracodawca nie pełni w tym przypadku roli płatnika PIT.

Zakwalifikowanie upominku dla pracownika przechodzącego na emeryturę jako darowizny sprawia, że nie jest możliwe ujęcie w kosztach podatkowych wydatku na nabycie takiego prezentu. Wynika to z analizy treści art. 23 ust. 1 pkt 11 updof, który stanowi, że darowizn oraz ofiar wszelkiego rodzaju ponoszonych na rzecz osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.