Ustalanie firmowego przychodu

Od września 2022 r. zamierzam rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach której będę sprzedawał, naprawiał oraz wynajmował sprzęt komputerowy. Będę rozliczać się na zasadach ogólnych podatkiem liniowym. Od klientów składających zamówienia będę pobierał zaliczki. Jakie są zasady ustalania firmowego przychodu?

Na gruncie podatku dochodowego przychody z działalności gospodarczej wyznaczają kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Gdy podmiot gospodarczy jest czynnym podatnikiem VAT, kwoty te ulegają pomniejszeniu o należny podatek VAT. Natomiast na datę powstania przychodu wpływ ma istota zdarzenia, w związku z którym dochodzi do jego uzyskania. Właściwe określenie tego momentu ma wpływ na prawidłowe określanie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Moment powstania firmowego przychodu został określony identycznie w obu ustawach o podatku dochodowym. Zgodnie z ogólną, podstawową zasadą, datę powstania przychodu z działalności gospodarczej wyznacza dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

• wystawienia faktury albo
• uregulowania należności.

Tak określono w art. 14 ust. 1c ustawy o pdof i art. 12 ust. 3a ustawy o pdop.

Datę wygenerowania firmowego przychodu wyznacza zatem w pierwszej kolejności moment wydania towaru lub wykonania usługi. Ma to jednak miejsce wyłącznie wtedy, gdy do wydania towaru lub wykonania usługi dochodzi przed wystawieniem dokumentującej dane zdarzenie faktury lub uregulowaniem należności za towar lub usługę. Z kolei gdy wystawienie faktury lub zapłata należności za towar bądź wykonanie usługi następuje przed jego wydaniem lub jej wykonaniem, to przychód w podatku dochodowym powstaje w dacie tego ze zdarzeń, które miało miejsce najwcześniej

Rozpatrując pod kątem powstawania przychodu pobrane w działalności wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, trzeba przeanalizować kilka sytuacji. W odniesieniu do tych zdarzeń ustawodawca również w art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o pdof i art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o pdop ustanowił zasadę podstawową. Z przepisów tych wynika, że wskazane zdarzenia nie generują przychodów z działalności gospodarczej, co powoduje, że generalnie zaliczka w momencie jej otrzymania przez przedsiębiorcę nie staje się przychodem podatkowym - jest podatkowo neutralna.

Oprócz tej podstawowej reguły na gruncie pdof funkcjonują także przepisy szczególne umożliwiające wykazywanie w przychodach otrzymanych zaliczek. Dozwolone jest to u przedsiębiorców przyjmujących wpłaty podlegające ewidencjonowaniu przy zastosowaniu kas rejestrujących zgodnie z przepisami ustawy o VAT, na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych. W tej sytuacji jako datę powstania przychodu w podatku dochodowym przyjmuje się dzień pobrania wpłaty. Na wybierających ten system ustalania przychodów w pdof ciąży obowiązek zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego o podjętej w tej kwestii decyzji. Zawiadomienia organu podatkowego dokonują w zeznaniu podatkowym za rok, w którym stosowali ten sposób ustalania daty powstania przychodu.

Dla Prenumeratorów GOFIN
	Ujednolicone teksty ustaw o podatku dochodowym dostępne w serwisie www.przepisy.gofin.pl

W praktyce występują sytuacje, w których firmy pobierają wpłaty 100% wartości zamówienia, którą kwalifikują jako zaliczkę. Dokumentem potwierdzającym to zdarzenie jest wystawiona faktura (zaliczkowa lub proforma). Tego typu wpłaty są dla wielu przedsiębiorców problematyczne pod kątem ujmowania ich w przychodach firmowych. W wydawanych w tym zakresie indywidualnych interpretacjach podatkowych fiskus wyróżnia dwie sytuacje. Pierwsza z nich ma miejsce, gdy otrzymana przed wykonaniem usługi lub sprzedażą towarów kwota stanowi w rzeczywistości zapłatę "z góry". W takim przypadku Dyrektor KIS uznaje, że stanowi ona wpłatę o charakterze definitywnym i ostatecznym. W konsekwencji w jego opinii należy ją zakwalifikować jako uregulowanie należności, którego efektem - w oparciu o art. 14 ust. 1c ustawy o pdof i art. 12 ust. 3a ustawy o pdop - jest uzyskanie przychodu podatkowego już w momencie jej otrzymania.

Druga sytuacja ma miejsce, gdy strony transakcji umówią się, że otrzymana przez sprzedawcę należność w wysokości 100% wartości przyszłej usługi lub dostawy towarów w określonych okolicznościach będzie podlegała np. zwrotowi. W takim przypadku przedsiębiorca nie jest w stanie stwierdzić z całą pewnością, że do momentu wykonania usługi lub dostawy towaru otrzymana należność nie ulegnie zmianie. To według fiskusa wyklucza uznanie takiej wpłaty za definitywną, co w efekcie powoduje, że nie można jej uznać za przychód podatkowy w momencie otrzymania.

W sposób szczególny powstaje przychód w przypadku usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych. Gdy strony transakcji umówią się na dokonywanie rozliczeń w okresach rozliczeniowych, wówczas datą powstania przychodu staje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze. Równocześnie przychód ten powinien powstawać nie rzadziej niż raz w roku (art. 14 ust. 1e ustawy o pdof i art. 12 ust. 3c ustawy o pdop). W ten sposób można jednak ustalać przychód wyłącznie z usług ciągłych o charakterze stałym i powtarzalnym. Cechują się one brakiem możliwości precyzyjnego wyodrębnienia etapów, w jakich są realizowane, co oznacza, że nie można precyzyjnie wskazać, kiedy część takiej usługi zostaje wykonana.

Do kategorii usług o charakterze ciągłym zalicza się m.in. usługi najmu czy dzierżawy. Jeżeli zatem przedsiębiorca, wykonując usługę, realizuje świadczenie jednorazowe, po wykonaniu którego zobowiązanie wygasa, nie można uznać, że usługa taka jest rozliczana okresowo, nawet jeżeli jest ona wykonywana przez dłuższy okres, a świadczenie jest realizowane częściowo.

Moment powstania przychodu przy usługach ciągłych jest uzależniony od wskazania w umowie lub na wystawionej fakturze, jakiego okresu dotyczy czynność będąca jej przedmiotem. Pomimo że generalnie to zagadnienie określają strony umowy, nie oznacza to, że mogą one całkowicie dowolnie wskazać długość okresu, za który będą ustalać przychód podatkowy. Jeżeli przyjęty w umowie okres rozliczeniowy przekracza rok, to - jak już zaznaczono - podatnik zobowiązany jest do określania swojego okresu rozliczeniowego i przychodu należnego nie rzadziej niż co 12 miesięcy.