Strata powstała w wyniku likwidacji towaru

Spółka z o.o. prowadzi działalność w zakresie sprzedaży dekoracji świątecznych, które kupuje w Chinach. Ze względu na zmienność asortymentu, w magazynie zalegają towary zakupione kilka lat temu. Towary te nie znalazły nabywców pomimo obniżenia ich ceny poniżej kosztów zakupu. Zarząd spółki podjął decyzję o ich utylizacji. W jakim momencie spółka powinna zaliczyć do kosztów uzyskania stratę powstałą w wyniku likwidacji towaru?

Stratę powstałą w wyniku likwidacji towaru należy zaliczyć do kosztów w dacie poniesienia, tj. ujęcia jej w księgach rachunkowych (zaksięgowania) na podstawie:

• protokołu likwidacji, potwierdzającego komisyjne zniszczenie towaru - jeśli spółka sama fizycznie go zlikwidowała,
   
• dokumentu potwierdzającego zniszczenie towaru, np. faktury albo dowodu jego przyjęcia do utylizacji - w przypadku utylizacji przez firmę zewnętrzną.

Koszty ponoszone przez podatnika każdorazowo należy ocenić pod kątem ich celowości, a więc dążenia do osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (art. 15 ust. 1 updop). Kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że były poniesione w celu osiągnięcia przychodów, nawet wówczas, gdy z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Katalog wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, zawarty w art. 16 ust. 1 updop nie obejmuje swym zakresem strat w środkach obrotowych. Niemniej jednak każdorazowo wymagane jest przeprowadzenie szczegółowej analizy sytuacji, jaka poprzedziła powstanie straty.

Kosztu uzyskania przychodu nie stanowi bowiem strata w środkach obrotowych powstała w wyniku braku należytej staranności ze strony podmiotu obowiązanego do zabezpieczenia przed powstaniem straty w składnikach majątkowych. Tak więc strata w środkach obrotowych może stanowić koszt uzyskania przychodów, gdy powstała poza wolą podatnika, w sposób od niego niezależny, mimo zachowania należytej staranności w prowadzeniu przedsiębiorstwa, gdy okoliczności powstania tej straty zostały w sposób prawidłowy udokumentowane.

Skoro zatem w opisanym przypadku konieczność likwidacji zapasów stanowiła normalne następstwo prowadzonej przez spółkę działalności i w żaden sposób nie była spowodowana niedochowaniem przez nią należytej staranności, spółka ma prawo zaliczyć wynikającą z niej stratę do kosztów uzyskania przychodów. Wysokość takiej straty zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów powinna zostać ustalona w cenie nabycia likwidowanych zapasów.

Podstawą ujęcia wartości zlikwidowanych zapasów w kosztach podatkowych może być protokół likwidacji, potwierdzający ich komisyjne zniszczenie. W sytuacji gdy zapasy zostały zlikwidowane przez firmę zewnętrzną, dokumentem potwierdzającym ich zniszczenie może być np. wystawiona przez tę firmę faktura albo dowód przyjęcia tych składników do utylizacji.

Straty nie kwalifikuje się do kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z przychodami, ponieważ nie służy ona uzyskaniu przychodu. Z tego względu powinna być ujmowania w kosztach podatkowych zgodnie z zasadami określonymi w art. 15 ust. 4d i 4e updop, tj. w dacie poniesienia. W tym przypadku za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, należy uznać dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie wymienionych dokumentów.