Zwolnienia w podatku od nieruchomości

Zwolnienia w podatku od nieruchomości dzielą się na ustawowe, które gwarantuje ustawa o podatkach i opłatach lokalnych oraz wprowadzane przez właściwe rady gmin (miast). Dotyczą on m.in. gruntów i budynków wpisanych do rejestru zabytków, czy też nieruchomości zajętych na działalność oświatową.

Zwolnienia wynikające z ustawy

Podatek od nieruchomości obciąża właścicieli, posiadaczy samoistnych nieruchomości oraz użytkowników wieczystych gruntów. Zasady opłacania tego podatku reguluje ustawa o podatkach i opłatach lokalnych oraz uchwały właściwych rad gmin bądź miast. Ustawa zawiera katalog zwolnień podmiotowych i przedmiotowych w zakresie obowiązku opłacania podatku od nieruchomości. Trzeba również zwrócić uwagę, iż na mocy art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170 ze zm.), gminy mają prawo do wprowadzania na swoim terenie zwolnień w podatku od nieruchomości, a nie ulg. Zwolnienie i ulga to dwie różne instytucje występujące w konstrukcji prawnej podatku.

Zwolnienie oznacza "definitywne wyłączenie określonych przepisami podmiotów lub przedmiotów spod opodatkowania", podczas gdy ulgi oznaczają "zmniejszenie rozmiarów uiszczanego podatku". W przypadku ulgi podatkowej ustawodawca nie rezygnuje z opodatkowania, gdyż jego zamiarem jest tylko i wyłącznie redukcja obciążenia podatkowego, tj. zmniejszenie rozmiarów płaconego podatku. Ustanowienie ulg podatkowych może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy, a nie uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego.

Katalog ustawowych zwolnień w podatku od nieruchomości zawiera art. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jest to katalog zarówno zwolnień podmiotowych, jak i przedmiotowych. Zwolnieniu z podatku od nieruchomości podlegają przede wszystkim grunty i budynki lub ich części, stanowiące własność gminy. To zaś oznacza, że gminy nie płacą tego podatku "same sobie", oczywiście z wyjątkiem sytuacji, kiedy grunty, budynki lub ich części zajęte są na działalność gospodarczą lub znajdują się w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów.

Zwolnieniu podlegają też grunty, budynki lub ich części zajęte wyłącznie na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska i bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży. Przy czym trzeba zwrócić uwagę, iż zwolnieniu podlegają grunty, budynki lub ich części zajęte wyłącznie na cel, jakim jest działanie na rzecz młodzieży.

Ustawowe zwolnienie z opłacania podatku od nieruchomości przysługuje m.in. prowadzącym zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie, jeżeli zgłoszenie zostało potwierdzone decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej albo zaświadczeniem - zajętych na prowadzenie tego zakładu. Takie zwolnienie nie przysługuje wobec przedmiotów opodatkowania znajdujących się w posiadaniu zależnym podmiotów niebędących prowadzącymi zakłady pracy chronionej (tj. w dzierżawie lub najmie).

Od podatku od nieruchomości zwalnia się również przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych. Z tytułu tych zwolnień jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów za przedmioty opodatkowania, które podlegają opodatkowaniu i nie są z niego zwolnione na podstawie innych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Warto też zwrócić uwagę na zwolnienie z podatku od nieruchomości publicznych i niepublicznych jednostek organizacyjnych objętych systemem oświaty oraz prowadzących je organów, w zakresie nieruchomości zajętych na działalność oświatową. Z ostatnich orzeczeń sądowych wynika, że nieruchomościami zajętymi na działalność oświatową są nie tylko nieruchomości lub ich części, w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, ale również pozostałe pomieszczenia pomocnicze służące do prawidłowego funkcjonowania placówki i pozwalające na prawidłowe prowadzenie zajęć dydaktycznych, takie jak: czytelnia, pomieszczenia sanitarne, stołówka, magazynki (składziki) i inne pomieszczenia gospodarcze, korytarze, pokoje kadry wykładowej, w tym gabinet dyrektora placówki. Utrata takiego zwolnienia może nastąpić gdy np. szkoła wynajmuje swoje pomieszczenia innemu podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą. Jednak w przypadku gdy szkoła (publiczna lub niepubliczna) tylko sporadycznie wynajmuje swoje pomieszczenia na działalność komercyjną, nie powoduje to automatycznie zmiany statusu obiektu. Podatku od nieruchomości nie opłacają również żłobki i kluby dziecięce oraz prowadzące je podmioty, w zakresie nieruchomości zajętych na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego.

Grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej również korzystają z ustawowego zwolnienia z konieczności opłacania tego podatku.

Podatnicy korzystający ze zwolnień w podatku od nieruchomości składają deklaracje lub informacje na ten podatek, tak jak inni podatnicy.

Zwolnienia wprowadzane przez gminy

Na mocy art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych gminy posiadają uprawnienia do ustalania zwolnień w podatku od nieruchomości odnośnie nieruchomości położonych na ich terenie. Takie zwolnienia mają stanowić przede wszystkim zachętę inwestycyjną dla przedsiębiorców. Powołany przepis określa, iż rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż wymienione we wspomnianym katalogu. Zwolnienia ustawowe dzielą się na przedmiotowe i podmiotowe. W niektórych sytuacjach zwolnienia mogą mieć też charakter mieszany. Natomiast gminy, na swoim terenie, mogą wprowadzać tylko zwolnienia przedmiotowe. To oznacza, że zwolnienie określone w art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych może dotyczyć wyłącznie przedmiotu, a więc nieruchomości wykorzystywanych do różnego rodzajów działalności. Przedmiot zwolnienia musi być tak określony, żeby nie była możliwa identyfikacja konkretnego podatnika, a więc cechy przedmiotu muszą zostać tak określone, żeby dotyczyły potencjalnie nieoznaczonego indywidualnego podatnika. Jeżeli uchwała rady gminy jest tak skonstruowana, że można z niej wywieść kto podlega zwolnieniu, a nie tylko jaki przedmiot obejmuje zwolnienie, to takie zwolnienie ma charakter przedmiotowo-podmiotowego, a to oznacza przekroczenie ustawowej delegacji do ustanawiania zwolnienia przez radę gminy. Zwolnienia w podatku od nieruchomości ustanowione na podstawie uchwały rady gminy są generalne i przysługują wszystkim podmiotom, których nieruchomości spełniają warunki zawarte w postanowieniach uchwały.

Co istotne, korzystając ze zwolnienia uprawnione podmioty nie muszą składać żadnych wniosków w tym zakresie. Są natomiast zobowiązane złożyć w obowiązujących je terminach deklaracje lub informacje na podatek od nieruchomości.