Rozliczanie zatorów u wierzyciela

Od 1 stycznia 2020 r. w podatku dochodowym obowiązują rozwiązania mające na celu łagodzenie skutków zatorów płatniczych, które sprowadzają się do modyfikacji podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Mają one zastosowanie wyłącznie do wierzytelności lub zobowiązań, odpowiednio o zapłatę lub do zapłaty świadczeń pieniężnych wynikających z transakcji handlowych, jeżeli z tytułu tych transakcji przynajmniej u jednej ze stron określa się przychody lub koszty uzyskania przychodów, bez względu na termin ich ujęcia w tych przychodach lub kosztach uzyskania przychodów. Uregulowania te odnoszą się do transakcji handlowych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 118 ze zm.), których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.

Zeznanie roczne

Omawiane zagadnienia zostały uregulowane z dniem 1 stycznia 2020 r. m.in. w art. 26i ustawy o pdof i art. 18f ustawy o pdop. Wynika z nich, że po stronie wierzyciela podstawa opodatkowania może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, czyli wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej, która nie została uregulowana lub zbyta. Jeżeli natomiast wierzyciel poniósł stratę podatkową, z którą związana jest transakcja handlowa, to kwota straty może być zwiększona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta.

Zasadniczo wskazanych zwiększeń lub zmniejszeń wierzyciel będzie dokonywał w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, o ile do dnia złożenia zeznania odpowiednio wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

Gdy wartość przysługującego wierzycielowi zmniejszenia podstawy opodatkowania będzie wyższa od tej podstawy, to w takich okolicznościach ta "nadwyżka" będzie u niego zmniejszała podstawę opodatkowania w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia, o ile wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta. Jeżeli jednak po roku podatkowym, za który dokonano odpowiednio zmniejszenia/zwiększenia podstawy opodatkowania/straty podatkowej wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, wierzyciel zobowiązany będzie do zwiększenia podstawy obliczenia podatku lub zmniejszenia straty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta - odpowiednio o wartość kwot uprzednio odliczonych albo doliczonych. Gdy kwota straty będzie mniejsza od kwoty ją zmniejszającej, wówczas różnica zwiększy podstawę opodatkowania (przykład 1 i 2).

Rozliczenia na etapie zaliczek

Ustawodawca przewidział także możliwość dokonywania modyfikacji podstawy opodatkowania na etapie obliczania zaliczek na podatek (art. 44 ust. 17-24 ustawy o pdof oraz odpowiednio art. 25 ust. 19-26 ustawy o pdop). Od stycznia 2020 r. wierzyciel ma prawo dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki na podatek zmniejszać o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, która nie została uregulowana lub zbyta. Zmniejszenia dochodu będzie dokonywał począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, do okresu, w którym wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta.

Przedmiotowe obniżenie będzie możliwe, gdy do dnia terminu płatności tej zaliczki wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta.

W sytuacji gdy wartość omawianego zmniejszenia będzie wyższa od tego dochodu, zmniejszenie dochodu o nieodliczoną wartość będzie przez podatnika dokonywane w kolejnych okresach rozliczeniowych roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia, jeżeli wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta. Jeśli jednak wierzytelność, która zmniejszyła dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki zostanie uregulowana lub zbyta, to podatnik obowiązany będzie zwiększyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki w okresie rozliczeniowym roku podatkowego, w którym wystąpiły te okoliczności.