OBOWIĄZEK UMIESZCZANIA NA PARAGONACH NIP NABYWCY

Od 1 stycznia 2020 r. na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1520) wystawienie dla nabywcy (podatnika podatku VAT) faktury z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej będzie uzależnione od zamieszczenia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż NIP nabywcy.

Z dodanego w art. 106b ust. 5 ustawy wynika bowiem, że w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym, fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej będzie się wystawiało wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży będzie zawierał numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.

Zmiana ta, zdaniem Ministerstwa Finansów jest reakcją na zaobserwowany nieuczciwy proceder polegający na wystawianiu faktur na zaprzyjaźnione firmy, do paragonów fiskalnych wygenerowanych przez kasę, a nieodebranych przez klientów, w zamian za korzyść majątkową.

Podkreślić należy, że zasadą jest dokumentowanie transakcji pomiędzy podatnikami za pomocą faktur i tego zakresu obrotu gospodarczego przedmiotowe regulacje nie dotyczą. Nowe regulacje nie ograniczają prawa do wystawienia faktury, a jedynie regulują szczegółowo kwestie dokumentowania transakcji, które zostały uprzednio zewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Jak podkreślono w uzasadnieniu do projektu ustawy w tym zakresie: "(...) Proponowane przepisy wymuszają wyłącznie pewną konsekwencję podatnika. To znaczy, jeżeli dokonuje on zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, to powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę w momencie dokonywania zakupu. (...)"

» Sankcje za wystawienie faktury do paragonu bez NIP

Wystawienie faktury do paragonu bez NIP podatnika zagrożone będzie sankcją. W myśl nowego art. 106b ust. 6 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 5, organ podatkowy ustali temu podatnikowi dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. Sankcja w tej wysokości będzie również nałożona na nabywcę (czynnego podatnika VAT), który ujmie taką fakturę w ewidencji VAT (nowy art. 109a ustawy). Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie jednak ustalane w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn poniosą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.

Warto dodać, że obowiązek wystawiania faktur do paragonów wyłącznie zawierających NIP nabywcy (podatnika VAT), jak i sankcja za naruszenie tego obowiązku, nie będzie miała zastosowania do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0).

Zmiany w omawianym zakresie wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r. i nie będą dotyczyły sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed tym dniem. Oznacza to w praktyce, że faktury, które będą dotyczyły paragonów wystawionych do 31 grudnia 2019 r., będą wystawiane na obowiązujących obecnie zasadach.

» Wystawienie faktur dla osób prywatnych

Należy podkreślić, że zmiana przepisów wprowadzająca NIP jako obowiązkowy element paragonu, na podstawie którego ma zostać wystawiona faktura dotyczy wyłącznie transakcji pomiędzy podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą.

Od 1 stycznia 2020 r. przepisy w zakresie wystawiania faktur dla osób prywatnych do sprzedaży uprzednio zaewidencjonowanej w kasie fiskalnej nie ulegną zmianie. Tak jak obecnie, do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika będzie należało dołączyć paragon dokumentujący tę sprzedaż.

Przypomnijmy, iż zgodnie z art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy (z pewnymi wyjątkami), jeśli nabywca (tj. osoba prywatna) w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonano sprzedaży, bądź otrzymano całość lub część zapłaty wystąpi z żądaniem wystawienia faktury, sprzedawca dokument taki musi wystawić. Przy czym ustawodawca w art. 106i ust. 6 ustawy określił dwa terminy, w jakich należy wystawić fakturę na żądanie nabywcy, w zależności od momentu, w którym nabywca zgłosi żądanie jej wystawienia.

Jeżeli z takim żądaniem nabywca wystąpi do końca miesiąca, w którym nastąpiła sprzedaż lub otrzymano całość lub część zapłaty, fakturę taką należy wystawić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce sprzedaż (otrzymanie całości bądź część zapłaty). Natomiast jeśli żądanie zostanie zgłoszone po upływie miesiąca, w którym miała miejsce sprzedaż, to wówczas fakturę należy wystawić nie później niż 15. dnia od dnia zgłoszenia żądania.

» Wystawienie faktur dla przedsiębiorców do paragonów z 2019 r.

Wątpliwości podatników dotyczą sytuacji, w której to przedsiębiorca w 2020 r. zwróci się z żądaniem wystawienia faktury na podstawie paragonu z 2019 r. Przykładowo paragon wystawiony w grudniu 2019 r. nie będzie zawierał NIP nabywcy, natomiast fakturę sprzedawca wystawi dopiero w styczniu 2020 r. czyli w okresie obowiązywania nowych regulacji dotyczących umieszczania NIP na paragonach.

Część sprzedawców chcąc zabezpieczyć się przed negatywnymi skutkami braku NIP na paragonach wystawianych podatnikom, które mogłyby ich dotknąć w 2020 r., zaczęła jeszcze w tym roku umieszczać numery identyfikacji podatkowej nabywców na paragonach.

Warto jednak podkreślić, że w takim przypadku zastosowanie znajdzie przepis przejściowy tj. art. 15 ustawy nowelizującej z dnia 4 lipca 2019 r., zgodnie z którym regulacji zawartych m.in. w art. 106b ust. 5 ustawy nie stosuje się w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed dniem 1 stycznia 2020 r. Zatem brak NIP podatnika (nabywcy) na paragonie wygenerowanym w 2019 r., nie stanowi przeszkody w wystawieniu faktury do tego paragonu po 1 stycznia 2020 r.

» Praktyczne problemy związane z wystawianiem faktur do paragonów z NIP nabywcy

Z przepisów ustawy o VAT wynika, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, zaś dokumentem potwierdzającym dokonanie takiej sprzedaży jest paragon fiskalny.

Ponadto z art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy (z pewnymi wyjątkami) wynika, że jeśli nabywca (tj. osoba prywatna) w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonano sprzedaży, bądź otrzymano całość lub część zapłaty wystąpi z żądaniem wystawienia faktury, sprzedawca dokument taki musi wystawić.

Od 1 stycznia 2020 r. przepisy w zakresie wystawiania faktur dla osób prywatnych do sprzedaży uprzednio zaewidencjonowanej w kasie fiskalnej nie ulegną zmianie. Tak jak obecnie do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika będzie należało dołączyć paragon dokumentujący tę sprzedaż. Przy czym, faktury takie nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.

Z uwagi na to, że nie wszystkie obecnie funkcjonujące na rynku kasy rejestrujące posiadają możliwość umieszczenia na paragonie NIP nabywcy, wystawianie faktur na podstawie paragonów zawierających ten numer będzie ograniczone do grupy kas, które posiadają tę funkcjonalność. Oznacza to, że nowe przepisy wymuszą na nabywcy pewną konsekwencję. Jeśli będzie on dokonywał zakupu jako podatnik, a nie jako konsument, powinien o tym fakcie poinformować sprzedawcę. W przypadku, gdy podatnik (sprzedawca) nie będzie miał technicznej możliwości wpisania NIP na paragonie a nabywca zadeklaruje już w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę jako podatnik, sprzedawca nie powinien rejestrować takiego zakupu w kasie rejestrującej, tylko od razu wystawić fakturę. Podatnik w opisywanej sytuacji nie będzie zatem zobowiązany do wymiany użytkowanej przez niego kasy rejestrującej.

Obowiązek wystawiania faktur do paragonów wyłącznie zawierających NIP nabywcy (podatnika VAT), jak i sankcja za naruszenie tego obowiązku, nie będą miały zastosowania do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0). Stanowi o tym nowy art. 106b ust. 7 ustawy o VAT.

W uzasadnieniu wskazano: "(...) Podatnicy świadczący usługi taksówek osobowych, z uwagi na ograniczenie funkcjonalności kas rejestrujących starego typu, które dominują na rynku, tj. braku możliwości drukowania NIP na paragonie, powinni zatem móc wystawiać faktury do paragonów nieposiadających NIP nabywcy. W związku z tym, należy wyłączyć ten rodzaj działalności z obowiązku wskazanego w art. 106b ust. 5. (...)"