Sformalizowana likwidacja według K.s.h.

Kodeks spółek handlowych szczegółowo reguluje zasady likwidacji spółek kapitałowych, tj. spółki z o.o. (art. 270-290 K.s.h.) i spółki akcyjnej (art. 459-478 K.s.h.). Zasady dotyczące likwidacji spółki akcyjnej stosuje się odpowiednio do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej, z tym że należy uwzględnić specyfikę tej spółki osobowej, tj. regulacje art. 125-150 K.s.h. (por. art. 148-150 K.s.h.). Likwidacja jest konsekwencją jednego ze zdarzeń powodujących rozwiązanie spółki. Zalicza się do nich przede wszystkim uchwałę organu właścicielskiego i przyczyny wskazane w umowie lub statucie spółki (art. 270 i art. 459 K.s.h.). Przyczyną otwarcia likwidacji może też być wyrok sądu rozwiązujący spółkę.

Procedura likwidacji spółki z o.o. czy akcyjnej ma charakter obowiązkowy i jest ona sformalizowana. Musi trwać minimum pół roku w spółce z o.o. i rok w spółce akcyjnej. W jej trakcie muszą być bowiem wykonane określone czynności, we właściwych odstępach czasu, które zostaną zobrazowane na przykładzie spółki z o.o. Wspólnicy spółki, która nie jest niewypłacalna, mogą w wybranym przez siebie momencie podjąć decyzję o likwidacji spółki. Ich uchwała o rozwiązaniu spółki stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza stanowi bowiem jedną z przyczyn rozwiązania spółki.

Decyzja udziałowców

W świetle art. 274 § 1 K.s.h. z dniem powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki następuje otwarcie likwidacji. Spółka po zaprotokołowaniu tej uchwały przez notariusza musi posługiwać się swoją firmą (nazwą) z dodatkiem "w likwidacji". Jeśli w spółce był ustanowiony prokurent, nie może on już działać za spółkę (art. 284 K.s.h.). Otwarcie likwidacji nie wpływa natomiast na byt pełnomocnictw innych niż prokura. Pozostają one w mocy, chyba że likwidatorzy je wypowiedzą.

Od chwili otwarcia likwidacji spółka nie będzie już reprezentowana przez zarząd, tylko przez likwidatorów. Przy tym są nimi członkowie zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników stanowi inaczej (art. 276 § 1 K.s.h.). Likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania w granicach ich kompetencji wyznaczonych przez czynności likwidacyjne (art. 283 K.s.h.). Sposób reprezentacji spółki przez likwidatorów podlega ujawnieniu w KRS.

Likwidacja krok po kroku

Poszczególne etapy procedury likwidacji wyznaczone przez przepisy K.s.h., które muszą być przeprowadzone, przedstawiają się następująco:

• obowiązki sprawozdawcze związane z otwarciem likwidacji (por. art. 281 § 1 i § 3 K.s.h.); w świetle zaś ustawy o rachunkowości konieczne jest sporządzenie sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji,
   
• zgromadzenie wspólników, które podejmie uchwałę o rozwiązaniu spółki,
   
• zgłoszenie otwarcia likwidacji do KRS (art. 277 § 1 K.s.h.),
   
• ogłoszenie o otwarciu likwidacji w MSiG (art. 279 K.s.h.); od dnia ogłoszenia wierzyciele mają 3 miesiące na zgłoszenie swoich wierzytelności (zob. też art. 287 K.s.h.),
   
• zrealizowanie czynności likwidacyjnych (zob. art. 282 § 1 i art. 285 K.s.h.),
   
• przygotowanie i przeprowadzenie zgromadzenia wspólników, które zatwierdzi sprawozdanie likwidacyjne; chodzi tu o sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (tzw. sprawozdanie likwidacyjne); na tym zgromadzeniu warto także pamiętać o wyznaczeniu (w uchwale wspólników) przechowawcy ksiąg i dokumentów spółki (zob. art. 288 § 3 K.s.h.),
   
• podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli; nie może to nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli (art. 286 K.s.h.).

Po zatwierdzeniu i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki sprawozdanie likwidacyjne. Jeżeli zgromadzenie wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy powinni wykonać czynności wskazane w art. 288 § 1 K.s.h. bez zatwierdzenia sprawozdania przez zgromadzenie wspólników. Z kolei brak zatwierdzenia uniemożliwia ukończenie likwidacji. Ostatnie etapy procedury to:

• złożenie druku VAT-Z - w przypadku spółki - podatnika VAT,
   
• złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS.

Utrata bytu prawnego

Po uprawomocnieniu się wpisu dotyczącego wykreślenia, sąd z urzędu zamieści w KRS datę uprawomocnienia się postanowienia sądu. Z tą datą (chwilą) spółka utraci swój byt prawny (art. 272 K.s.h.). Następnie dane zostaną przesłane do CRP KEP i rejestru REGON, zaś z CRP KEP trafią do systemu ZUS. W razie wykreślenia z KRS spółka nie składa do urzędu druku NIP-8. Jednakże art. 290 K.s.h. nakłada na likwidatora/-ów obowiązek zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego o rozwiązaniu spółki i przekazania odpisu sprawozdania likwidacyjnego. Ponadto należy poinformować urząd o miejscu przechowywania zbiorów księgowych zlikwidowanej spółki.