Towary i usługi opodatkowane w ramach odwrotnego obciążenia

Zgodnie z ogólną zasadą, podatek VAT od dostawy towaru czy wykonanej usługi rozlicza sprzedawca. Wystawia on na rzecz nabywcy będącego przedsiębiorcą fakturę z wykazaną stawką oraz kwotą podatku VAT. Jest to dokument potwierdzający wykonanie transakcji podlegającej opodatkowaniu VAT. Od zasady tej istnieją wyjątki, określone ściśle w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.), zwanej "ustawą o VAT". Jeden z nich dotyczy sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 11 tej ustawy. W niektórych okolicznościach przy tego rodzaju sprzedaży podatek VAT rozliczany jest w sposób szczególny (przez nabywcę, a nie przez sprzedawcę). W takiej sytuacji sprzedawca wystawia fakturę bez podatku, zamieszczając na niej wyrazy "odwrotne obciążenie". Nabywca natomiast od takiego zakupu powinien wykazać VAT należny i naliczony podlegający odliczeniu, o ile wydatek związany jest z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Ten sposób rozliczenia, nazywany "odwrotnym obciążeniem", stosowany jest, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, tj. gdy:

1) dwie strony transakcji (sprzedawca i nabywca) są czynnymi podatnikami VAT,

2) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 (dotyczy towarów wykorzystywanych wyłącznie do czynności zwolnionych z VAT) lub art. 122 (dotyczy złota inwestycyjnego).

W sytuacji gdy ww. warunki zostaną spełnione, dostawca towaru jest zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku należnego z tego tytułu do urzędu skarbowego. Zakup towarów objętych odwrotnym obciążeniem zobowiązuje ich nabywcę do rozliczenia podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy towarów.

Mechanizm odwrotnego obciążenia ma również zastosowanie do usług budowlanych wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy o VAT. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

W przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT, odwrotne obciążenie stosuje się w sytuacji gdy usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

Uwaga

Mechanizm odwrotnego obciążenia - przy spełnieniu ustawowych warunków stosuje się do:

1) sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT,

2) usług budowlanych wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy o VAT, jeżeli są one świadczone przez podwykonawców.

W ramach odwrotnego obciążenia, nabywca towaru lub usługi ma obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu danej transakcji.