Prawidłowa klasyfikacja wyrobów a VAT

Kwestia podobieństwa towarów jest wtórna wobec ustaleń prowadzących do zdefiniowania produktu, nie tylko i wyłącznie z uwzględnieniem stanu jego skupienia (na etapie producenckim, na czym mylnie skupiły się organy podatkowe) oraz roli jednego ze składników w nim zawartych, ale przede wszystkim wziąwszy pod uwagę podstawową funkcję jaką pełni ten towar w oczach przeciętnego konsumenta. Tu spoczywa bowiem istota tego towaru, wedle której należy przypisać odpowiednią stawkę podatku VAT.

"(...) W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji (...) kwestią sporną była kwalifikacja sprzedawanego (do sklepów i hurtowni) przez Skarżącego produktu o nazwie »lizak lodowy X.« do odpowiedniego grupowania PKWiU, a finalnie określenie właściwej dla tego towaru stawki podatku VAT. Według bowiem Skarżącego wskazany produkt należało kwalifikować do PKWiU 15.52.10.0 »Lody śmietanowe i pozostałe lody jadalne« i stosować stawkę obniżoną podatku VAT. Z kolei zdaniem organów podatkowych towar ten należało przypisać do grupowania PKWiU 11.07.19.0 »Pozostałe napoje bezalkoholowe«.

Sąd pierwszej instancji (...) odwołał się (...) do art. 41 ust. 2 ustawy o VAT w związku z poz. 21 załącznika nr 10 do tej ustawy, art. 98 ust. 1-3 dyrektywy 112, orzecznictwa TS UE oraz sądów administracyjnych. (...) stwierdził, że kluczowym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy (w zakresie tego, do której kategorii zakwalifikować dany towar) jest walor spożywczy danego produktu dla ostatecznego konsumenta. To on bowiem determinuje wysokość podatku ponoszonego przez przedsiębiorców na każdym etapie obrotu, tj. zarówno produkcji, dystrybucji, jak i sprzedaży.

(...) Naczelny Sąd Administracyjny podzielił wykładnię przepisów prawa materialnego zaprezentowaną w zaskarżonym wyroku. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w pierwszej kolejności prawidłowo dostrzegł, że opinia klasyfikacyjna organów statystyki publicznej nie ma charakteru przesądzającego dla stosowania stawki podatku VAT. Dokument taki jest jedynie jednym z dowodów, który podlega swobodnej ocenie organów, na co też wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny zwracał uwagę w swoich orzeczeniach (np. wyrok NSA z dnia 3 października 2006 r., sygn. akt I FSK 22/06). Następnie słusznie Sąd pierwszej instancji wskazał na orzecznictwo TS UE i kluczowe zasady podatku VAT, tj. zasadę konsumpcji, proporcjonalności i neutralności, jako mających istotne znaczenie dla prawidłowej wykładni art. 41 ust. 2 w związku z poz. 21 załącznika nr 10 do tej ustawy. Przepisy te, regulujące obniżoną stawkę podatku VAT, jako materialnoprawne normy ustawowe mają charakter powszechnie i bezwzględnie obowiązujący. Z kolei na zasadność zastosowania wykładni prounijnej przy ich wykładni wskazano już w wyroku składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2015 r., sygn. akt I FSK 759/14.

W konsekwencji właściwie Sąd pierwszej instancji przyjął, że organy podatkowe dokonały błędnej wykładni art. 41 ust. 2 u.p.t.u. (ustawy o VAT - przyp. red.) w związku z poz. 21 załącznika nr 10 do tej ustawy, gdyż pominęły w swoich wywodach orzecznictwo TS UE zapadłe na tle art. 98 dyrektywy 112, w tym podstawowe zasady podatku VAT. Dostrzec bowiem należało, że organy podatkowe w toku postępowania podjęły szereg czynności, mających rozstrzygnąć w jakiej postaci Skarżący sprzedawał swój produkt: czy w formie zamrożonej, czy płynnej. Jednak w warstwie dowodowej zupełnie zignorowały aspekt konsumencki, czyli to jak towar o nazwie »lizak wodny X.« postrzega ostateczny odbiorca, tzn. czym ten towar dla niego jest, lodem, czy napojem, z uwagi na jego przeznaczenie, walory spożywcze, smakowe, etc. Ustalenia, jakie należało poczynić w tym obrębie można byłoby uznać za zgodne z wykładnią uwzględniającą powoływane w sprawie zasady podatku VAT. Tymczasem organ stwierdził, że to ustalenie stanu skupienia produkowanych przez Stronę produktów nazwanych lodami wodnymi ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia zastosowania prawidłowej stawki podatku (...) z tytułu dostawy tychże lodów, gdyż (...) lody wodne sprzedawane w stanie płynnym winny być opodatkowane stawką podstawową tego podatku, zaś przy sprzedaży tychże lodów w stanie zamrożonym - przysługuje stawka preferencyjna (...) w sprawie mamy do czynienia z lizakami lodowymi X. dystrybuowanymi przez Stronę w stanie płynnym, co wyłącza konieczność prowadzenia postępowania zmierzającego do ustalenia, w jakiej postaci wyroby te były sprzedawane przez sprzedawców detalicznych ostatecznym konsumentom. Podobnie ma się kwestia przyrządzania przez tychże konsumentów zakupionego (...) wyrobu. Organ podatkowy, wychodząc z wadliwej wykładni prawa materialnego, świadomie uchylił się od ustaleń faktycznych na poziomie konsumenta (jego postrzegania spornego towaru), co zresztą było z punktu widzenia tego organu logiczne, gdyż determinowane inną wykładnią przepisów prawa materialnego niż wskazana przez Sąd pierwszej instancji jako właściwa. (...)".

(wyrok NSA z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt I FSK 52/16)