Zwrot gotówki przez sprzedawcę i ponowna zapłata z rachunku

Przedsiębiorca, który reguluje gotówką swoje zobowiązania związane z wykonywaniem działalności gospodarczej wobec innych przedsiębiorców, w przypadku gdy jednorazowa wartość takiej transakcji przekracza 15.000 zł, nie ma prawa zaliczyć jej wartości do kosztów podatkowych w tej części, w jakiej płatność za nią została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Jeżeli natomiast już obciążył nią koszty, wówczas o tę część zobowiązany jest je pomniejszyć (zwiększyć przychody).

Stosowanie tych przepisów budziło wątpliwości, w przypadku kiedy nabywca najpierw ureguluje zobowiązanie (wpłaci zaliczkę) w całości lub w części gotówką, a w późniejszym czasie sprzedawca zwróci nabywcy płatność gotówkową, a nabywca ponownie ureguluje zobowiązanie przelewem. Wydawnictwo nasze zwróciło się do Ministerstwa Finansów z prośbą o wyjaśnienie, czy w tej sytuacji będzie można uznać, że płatność została dokonana za pośrednictwem rachunku płatniczego i w związku z tym nabywca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek uregulowany w ten sposób? Czy jeśli zwrot i ponowna zapłata nastąpią już po wyłączeniu wydatku z kosztów uzyskania przychodów, to nabywca będzie miał prawo ponownie zwiększyć koszty uzyskania przychodów?

Resort finansów w piśmie otrzymanym przez nas 29 marca 2017 r. potwierdził, że w sytuacji, w której przedsiębiorca finalnie dokonuje płatności całej kwoty transakcji za pomocą rachunku płatniczego, nie zachodzi przesłanka do wyłączenia takiej płatności z kosztów uzyskania przychodów na podstawie powołanych przepisów ustaw o podatku dochodowym. W efekcie w przypadku zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów (zwiększenia przychodów) z powodu dokonania płatności gotówką, podatnik ma prawo do ponownego zwiększenia kosztów uzyskania przychodów (zmniejszenia przychodów), jeśli otrzyma zwrot gotówki od kontrahenta i ponownie ureguluje zobowiązanie, ale tym razem za pośrednictwem rachunku płatniczego.

W piśmie tym resort finansów wyjaśnił: "Transakcje, związane z wykonywaniem działalności gospodarczej, których równowartość przekracza 15 tys. zł, dokonywane między przedsiębiorcami, muszą być realizowane za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. W odniesieniu do kwestii związanej z wpłatą zaliczki należy uznać, że wartość zaliczki jest zaliczana na poczet płatności. W związku z tym, w przypadku wypełnienia wszystkich przesłanek wynikających z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, norma art. 22 znajdzie zastosowanie także wobec wpłaty zaliczki.

Niezależnie od powyższego należy zwrócić uwagę na swobodę zawierania umów. Zgodnie z Kodeksem cywilnym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zatem w sytuacji, w której przedsiębiorca finalnie dokonuje płatności całej kwoty transakcji za pomocą rachunku płatniczego - w ocenie Ministerstwa Finansów - nie zachodzi przesłanka do wyłączenia takiej płatności z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15d ustawy o podatku CIT (art. 22p ustawy o PIT)".