Skutki podatkowe transakcji gotówkowych

W przepisach o podatku dochodowym ustawodawca przewidział konsekwencje dokonywania płatności z pominięciem rachunku płatniczego dotyczących transakcji wskazanej w powołanym art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Z art. 22p ust. 1 updof i art. 15d ust. 1 updop wynika, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w powołanym art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnicy obowiązani są:

1) zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo

2) w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększyć przychody

- w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego (art. 22p ust. 2 updof i art. 15d ust. 2 updop).

Jak wyjaśniło Ministerstwo Finansów w nadesłanej do nas 25 października 2016 r. odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa, przepisy nie wyłączają z kosztów jedynie nadwyżki płatności ponad wartość 15.000 zł, lecz każdą płatność (bez względu na jej wartość - kwotę) dokonaną z pominięciem rachunku płatniczego, jeżeli jest dokonywana w ramach transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł. Tylko do transakcji o wartości nieprzekraczającej 15.000 zł omawiane przepisy nie mają zastosowania.

Skutki podatkowe związane z formą płatności zawieranych transakcji*⁾

Pojawia się pytanie, czy w sytuacji gdy wartość jednorazowej transakcji brutto (tj. z VAT) przekroczy limit 15.000 zł, ale kwota netto będzie niższa, to kosztem podatkowym nie będzie cała wartość transakcji netto, gdy zapłata nastąpi bez pośrednictwa rachunku płatniczego?

Tę wątpliwość Ministerstwo Finansów we wspomnianej odpowiedzi wyjaśniło następująco: "(...) przepisy podatkowe z jednej strony odwołują się do transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, z drugiej wyłączają z kosztów uzyskania przychodów »koszt« w tej części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Przepisy odnoszą się zatem do wartości transakcji przekraczającej równowartość 15 tys. zł, bez rozróżnienia czy jest to wartość »brutto«, czy »netto«. Wartością transakcji będzie zatem wartość (cena) uzgodniona przez strony transakcji, którą to wartość jedna strona jest zobowiązana zapłacić (wartość brutto). Natomiast kwestia wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów powinna być rozpatrywana jedynie do tej części płatności, która zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych może zostać uznana za koszt uzyskania przychodów (wartość netto)".

Skutki podatkowe związane z formą płatności zawieranych transakcji, gdy kosztem jest kwota bez VAT